 |
| ప్రాణాయామము |
పంచ ప్రాణాలు అంటే —
- ప్రాణము - హృదయం లో ప్రాణం అనే వాయువు ,
- అపానము - గుదం లో అపానం,
- సమానము - నాభి లో సమానం,
- ఉదానము - కంఠం లో ఉదానం,
- వ్యానము - శరీరం అంతటా..వ్యానం అనే వాయువు.
వివరంగా వీటిని గురించి తెలుసుకుందాం:
1. ప్రాణము :
ఇది ముక్కు రంధ్రాల నుండి హృదయం వరకు వ్యాపించి ఉన్న శ్వాస కోశన్ని జ్ఞానేంద్రియాలని నియంత్రిస్తుందని చెప్పబడింది. మన వాక్కును, మ్రింగటాన్ని, శరీర ఉష్ణోగ్రతలను అదుపులో ఉంచుతూ శరీరంలో ఊర్ధ్వచలనం (అనగా కదలిక క్రిందనుంచి మీదకి వుండుట) కల్గి ఉంటుందని తెలియజేయబడింది.
2. అపానము :
నాభి నుండి అరికాళ్ళ వరకు వ్యాప్తి చెంది అధోచలనం (అనగా కదలిక పై నుంచి క్రిందకి ఉండటం) కల్గి విసర్జన కార్యకలాపాలకు తోడ్పడుతుంది. మల మూత్ర విసర్జన, వీర్యము, బహిష్టు మరియు శిశు జననము మొదలైన వాటిని ఇది నిర్వర్తిస్తుంది.
3. సమానము :
ఇది నాభి నుంచి హృదయం వరకు వ్యాప్తి చెంది ఉంటుంది. మనం తినే ఆహారాన్ని జీర్ణమయ్యేటట్లు చేసి, ఒంటబట్టడానికి సహకరిస్తుంది. దాని ద్వారా అవయవాలకు శక్తి కల్గుతుందన్నమాట.
4. ఉదానము :
ఇది గొంతు భాగం నుంచి శిరస్సు వరకు వ్యాపించి ఉంటుంది. శరీరాన్ని ఊర్ధ్వ ముఖంగా పయనింప జేయడానికి ఇది సహాయపడుతుంది. మనలోనుండి శబ్దం కలగడానికీ, వాంతులు చేసుకునేటపుడు బహిర్గతమవడానికీ, మన దైనందిత కార్యాల్లో తూలి పడిపోకుండా సమతులనంగా ఉండటానికి దోహదపడుతుందన్నమాట.
5. వ్యానము :
ఇది ప్రాణ, అపానాలను కలిపి ఉంచుతుంది. శరీరంలో ప్రసరణ కార్యక్రమాన్ని జరిపిస్తుంది. నాడీమండలం మొత్తం పనులను నడిపిస్తుంది. మన ప్రాణమయ కోశంలో సుమారు 72,000 సూక్ష్మ నాడులున్నట్లు చెపుతారు. ఇవిగాక వాటిని నియంత్రించే నాడీ కేంద్రాలూ ఉన్నట్లు పెద్దలు చెబుతారు.
ఈ ప్రాణ, అపాన, సమాన, ఉదాన, వ్యానములనే పంచ ప్రాణములు అని చెప్పారు.
