ఉత్తరాయణ కాలం - Uttarayanamu

‘సరతి చరతీతి సూర్యః’ అనగా సంచరించువాడు సూర్యుడు. భాస్కరుని సంచారం రెండు విధాలుగా ఉంటుంది. ఒకటి ఉత్తరాయణం, రెండోది దక్షిణాయణం. మనకు ఒక సంవత్సరకాలం దేవతలకు ఒక్క రోజు. ‘ఆయనే దక్షిణే రాత్రిః ఉత్తరేతు దివా భవేత’ అంటే ఆరుమాసాల ఉత్తరాయణ కాలం దేవతలకు పగలు. దక్షిణాయణం రాత్రి.

   సత్యనిష్ఠ మానవ ధర్మంగా ఉండాలి. అనుకోని క్షణంలో అనుకోని విధంగా పలకరించేందుకు మృత్యువు ఎప్పుడూ సిద్ధంగా ఉంటుంది. ఎప్పుడొస్తుందో తెలియని మృత్యువుకు భయపడకుండా.. మానవులు తమ ధర్మం ఆచరించాలని ఆర్షవాక్కు. ఎలాంటి వాయిదాలకూ ఆస్కారం ఇవ్వకుండా దైవ, ధర్మకార్యాలు ఆచరించాలి. పగటి వేళ అయిన ఉత్తరాయణంలో దైవీశక్తులు మేల్కొని ఉంటాయి. పుణ్యకార్యాలు, దానధర్మాలకు అనువైన కాలమిది.

   భీష్మాచార్యులు కురుక్షేత్ర సంగ్రామంలో కుప్పకూలినా స్వచ్ఛంద మరణ వర ప్రభావంతో ఉత్తరాయణం వచ్చే వరకు ఊపిరి విడువలేదు. ఆయన కన్నుమూయడానికి ముందు ధర్మరాజుకు విష్ణుసహస్రనామాలు ఉపదేశించాడు. ధార్మిక చింతనకు ఉత్తరాయణం పుణ్యప్రదం అని చెప్పడానికి ఇది ఒక నిదర్శనం. పితృకార్యాలకూ ఉత్తరాయణం విశేషమైనది. ఈ కాలంలో మరణించిన వారికి పరమపదం కలుగుతుందని కొందరి విశ్వాసం.

    నక్షత్రాలు ఇరవైఏడు. ఒక్కో నక్షత్రానికి నాలుగు పాదాలు. తొమ్మిది పాదాలకు ఓ రాశి. అలా పన్నెండు రాశులు 108 పాదాలలో విస్తరించి ఉంటాయి. ఈ రాశుల గుండా సూర్యుని ప్రయాణం సాగుతుంది. సూర్యుడు ఒకరాశి నుంచి మరొక రాశికి మారడాన్ని సంక్రమణం అంటారు. ఇలా ఏడాదికి పన్నెండు సంక్రమణాలు వస్తాయి. వీటిలో మకర సంక్రమణం ఉత్కృష్టమైనది. మకర సంక్రమణంతో భాస్కరుని గమనం ఉత్తర దిశగా సాగుతుంది. ఉత్తర దిక్కు మోక్షాన్ని సూచిస్తుంది. అందుచేతనే ఉత్తరాయణ పుణ్యకాలం మోక్ష సాధనకు అనువైనదిగా పెద్దలు చెబుతారు.

మకర సంక్రమణం తర్వాత వాతావరణంలో స్పష్టమైన మార్పులు గోచరిస్తాయి. అప్పటి వరకు వణికించిన చలి మెల్లగా తగ్గుముఖం పడుతుంది. సమశీతోష్ణ స్థితి నెలకొంటుంది. ఇన్ని విశేషాలున్న ఉత్తరాయణంలో తెలుగువారికి అత్యంత ప్రియమైన సంక్రాంతి పండుగ మరో ప్రత్యేక ఆకర్షణ. పాడిపంటలకు, మనుషులకు ఉన్న అనుబంధాన్ని తెలియజేస్తుంది ఈ పర్వదినం. వ్యవసాయంతో ముడిపడిన మూడు రోజుల పండుగ ఇది. మొదటి రోజున భోగి. శ్రీ రంగనాథుడు గోదాదేవిని వివాహం చేసుకుని భోగభాగ్యాలు ప్రసాదించినందున ‘భోగి’ ఏర్పడిందనేది ప్రసిద్ధం. భోగి నాడు తెల్లవారుజామునే భోగిపిడకలతో మంటలు వేసి.. ఇంట్లోని పనికిరాని సామాన్లు ఆ మంటలో వేస్తారు.

   పాత పీడలు తొలగిపోయి నూతనత్వానికి స్వాగతం పలకడం ఇందులోని అంతరార్థం. అదేరోజు సాయంత్రం పిల్లలకు భోగిపండ్లు పోస్తారు. విష్ణుమూర్తికి ప్రీతికరమైన రేగుపళ్లను తలపైనుంచి పోయడం ద్వారా చిన్నారులకు శ్రీమన్నారాయణుడి అనుగ్రహం లభిస్తుందని విశ్వసిస్తారు. రెండో రోజు సంక్రాంతి. ప్రతి లోగిలి ధాన్యరాసులతో తులతూగాలని కోరుకునే పండుగ ఇది. కొన్ని ప్రాంతాల్లో గౌరీదేవిని పూజించి పసుపు, కుంకుమలు ముత్తైదువులకు ఇచ్చే సంప్రదాయం ఉంది. చివరి రోజైన కనుమ కర్షకుల పండుగ. పశువుల కొట్టాలను శుభ్రం చేస్తారు. పశువులను అందంగా అలంకరించి పూజిస్తారు.

హరిదాసు

ఈ పర్వదినం ఆచరణలో, తినే పదార్థాల వెనుక వైజ్ఞానికమైన ప్రాముఖ్యం కూడా ఉంది. ఈ కాలంలో శరీరానికి తగినంత వేడి, కొవ్వు అవసరం అవుతాయి. అందుకే నువ్వులు, బెల్లం, పిండివంటలు ఆరగిస్తారు. వీటి ద్వారా చలికాలంలో శారీరంలో కలిగిన మార్పులు సర్దుకుంటాయి.

   మన సంస్కృతిలో ప్రతి పండుగ సారాంశం ఇతరుల మేలు కోరడమే. పంటలు ఇళ్లకు చేరే కాలంలో వచ్చే సంక్రాంతి కూడా అలాంటిదే. రైతులు తమ పొలంలో పని చేసిన కూలీలకు, అవసరార్థులకు తోచినంత ధాన్యం ఆత్మీయంగా దానం చేస్తారు. ఈ సయయంలోనే ఊరూరా తిరిగే హరిదాసులు, గంగిరెద్దులవాళ్లు, బుడబుక్కలవాళ్లకూ ఎంతో కొంత సమర్పించుకుంటారు. ఇన్ని ప్రత్యేకతలు ఉన్న సంక్రాంతితో మొదలయ్యే ఉత్తరాయణ పుణ్యకాలం సమస్త మానవాళికి పుణ్యప్రదం.