 |
| MUNDAKA UPANISHAD |
ముండక ఉపనిషద్ - తృతీయ ముండక, ప్రథమ కాండః
॥ తృతీయ ముండకే ప్రథమః ఖండః ॥
ద్వా సుపర్ణా సయుజా సఖాయా సమానం-వృఀక్షం పరిషస్వజాతే ।
తయోరన్యః పిప్పలం స్వాద్వత్త్యనశ్నన్నన్యో అభిచాకశీతి ॥ 1॥
సమానే వృక్షే పురుషో నిమగ్నోఽనిశయా శోచతి ముహ్యమానః ।
జుష్టం-యఀదా పశ్యత్యన్యమీశమస్య
మహిమానమితి వీతశోకః ॥ 2॥
యదా పశ్యః పశ్యతే రుక్మవర్ణం
కర్తారమీశం పురుషం బ్రహ్మయోనిమ్ ।
తదా విద్వాన్ పుణ్యపాపే విధూయ
నిరంజనః పరమం సామ్యముపైతి ॥ 3॥
ప్రణో హ్యేష యః సర్వభూతైర్విభాతి
విజానన్ విద్వాన్ భవతే నాతివాదీ ।
ఆత్మక్రీడ ఆత్మరతిః క్రియావా-
నేష బ్రహ్మవిదాం-వఀరిష్ఠః ॥ 4॥
సత్యేన లభ్యస్తపసా హ్యేష ఆత్మా
సమ్యగ్జ్ఞానేన బ్రహ్మచర్యేణ నిత్యమ్ ।
అంతఃశరీరే జ్యోతిర్మయో హి శుభ్రో
యం పశ్యంతి యతయః క్షీణదోషాః ॥ 5॥
సత్యమేవ జయతే నానృతం
సత్యేన పంథా వితతో దేవయానః ।
యేనాఽఽక్రమంత్యృషయో హ్యాప్తకామా
యత్ర తత్ సత్యస్య పరమం నిధానమ్ ॥ 6॥
బృహచ్చ తద్ దివ్యమచింత్యరూపం
సూక్ష్మాచ్చ తత్ సూక్ష్మతరం-విఀభాతి ।
దూరాత్ సుదూరే తదిహాంతికే చ
పశ్యంత్విహైవ నిహితం గుహాయామ్ ॥ 7॥
న చక్షుషా గృహ్యతే నాపి వాచా
నాన్యైర్దేవైస్తపసా కర్మణ వా ।
జ్ఞానప్రసాదేన విశుద్ధసత్త్వ-
స్తతస్తు తం పశ్యతే నిష్కలం
ధ్యాయమానః ॥ 8॥
ఏషోఽణురాత్మా చేతసా వేదితవ్యో
యస్మిన్ ప్రాణః పంచధా సంవిఀవేశ ।
ప్రాణైశ్చిత్తం సర్వమోతం ప్రజానాం
యస్మిన్ విశుద్ధే విభవత్యేష ఆత్మా ॥ 9॥
యం-యంఀ లోకం మనసా సంవిఀభాతి
విశుద్ధసత్త్వః కామయతే యాంశ్చ కామాన్ ।
తం తం-లోఀకం జయతే తాంశ్చ కామాం-
స్తస్మాదాత్మజ్ఞం హ్యర్చయేత్ భూతికామః ॥ 10॥
॥ ఇతి ముండకోపనిషది తృతీయముండకే ప్రథమః ఖండః ॥
मुण्डक उपनिषद् - तृतीय मुण्डक, प्रथम काण्डः
This document is in शुद्ध देवनागरी with the right anusvaras marked.
॥ तृतीय मुण्डके प्रथमः खण्डः ॥
द्वा सुपर्णा सयुजा सखाया समानं-वृँक्षं परिषस्वजाते ।
तयोरन्यः पिप्पलं स्वाद्वत्त्यनश्नन्नन्यो अभिचाकशीति ॥ 1॥
समाने वृक्षे पुरुषो निमग्नोऽनिशया शोचति मुह्यमानः ।
जुष्टं-यँदा पश्यत्यन्यमीशमस्य
महिमानमिति वीतशोकः ॥ 2॥
यदा पश्यः पश्यते रुक्मवर्णं
कर्तारमीशं पुरुषं ब्रह्मयोनिम् ।
तदा विद्वान् पुण्यपापे विधूय
निरञ्जनः परमं साम्यमुपैति ॥ 3॥
प्रणो ह्येष यः सर्वभूतैर्विभाति
विजानन् विद्वान् भवते नातिवादी ।
आत्मक्रीड आत्मरतिः क्रियावा-
नेष ब्रह्मविदां-वँरिष्ठः ॥ 4॥
सत्येन लभ्यस्तपसा ह्येष आत्मा
सम्यग्ज्ञानेन ब्रह्मचर्येण नित्यम् ।
अन्तःशरीरे ज्योतिर्मयो हि शुभ्रो
यं पश्यन्ति यतयः क्षीणदोषाः ॥ 5॥
सत्यमेव जयते नानृतं
सत्येन पन्था विततो देवयानः ।
येनाऽऽक्रमन्त्यृषयो ह्याप्तकामा
यत्र तत् सत्यस्य परमं निधानम् ॥ 6॥
बृहच्च तद् दिव्यमचिन्त्यरूपं
सूक्ष्माच्च तत् सूक्ष्मतरं-विँभाति ।
दूरात् सुदूरे तदिहान्तिके च
पश्यन्त्विहैव निहितं गुहायाम् ॥ 7॥
न चक्षुषा गृह्यते नापि वाचा
नान्यैर्देवैस्तपसा कर्मण वा ।
ज्ञानप्रसादेन विशुद्धसत्त्व-
स्ततस्तु तं पश्यते निष्कलं
ध्यायमानः ॥ 8॥
एषोऽणुरात्मा चेतसा वेदितव्यो
यस्मिन् प्राणः पञ्चधा संविँवेश ।
प्राणैश्चित्तं सर्वमोतं प्रजानां
यस्मिन् विशुद्धे विभवत्येष आत्मा ॥ 9॥
यं-यंँ लोकं मनसा संविँभाति
विशुद्धसत्त्वः कामयते यांश्च कामान् ।
तं तं-लोँकं जयते तांश्च कामां-
स्तस्मादात्मज्ञं ह्यर्चयेत् भूतिकामः ॥ 10॥
॥ इति मुण्डकोपनिषदि तृतीयमुण्डके प्रथमः खण्डः ॥
MUNDAKA UPANISHAD - MUNDAKA 3, SECTION 1
This document is in romanized sanskrit (English) according to IAST standard.
॥ tṛtīya muṇḍakē prathamaḥ khaṇḍaḥ ॥
dvā suparṇā sayujā sakhāyā samānaṃ vṛkṣa-mpariṣasvajātē ।
tayōranyaḥ pippalaṃ svādvattyanaśnannanyō abhichākaśīti ॥ 1॥
samānē vṛkṣē puruṣō nimagnō-'niśayā śōchati muhyamānaḥ ।
juṣṭaṃ yadā paśyatyanyamīśamasya
mahimānamiti vītaśōkaḥ ॥ 2॥
yadā paśyaḥ paśyatē rukmavarṇaṃ
kartāramīśa-mpuruṣa-mbrahmayōnim ।
tadā vidvā-npuṇyapāpē vidhūya
nirañjanaḥ paramaṃ sāmyamupaiti ॥ 3॥
praṇō hyēṣa ya-ssarvabhūtairvibhāti
vijānan vidvā-nbhavatē nātivādī ।
ātmakrīḍa ātmaratiḥ kriyāvā-
nēṣa brahmavidāṃ variṣṭhaḥ ॥ 4॥
satyēna labhyastapasā hyēṣa ātmā
samyagjñānēna brahmacharyēṇa nityam ।
antasśarīrē jyōtirmayō hi śubhrō
ya-mpaśyanti yatayaḥ, kṣīṇadōṣāḥ ॥ 5॥
satyamēva jayatē nānṛtaṃ
satyēna panthā vitatō dēvayānaḥ ।
yēnā-''kramantyṛṣayō hyāptakāmā
yatra ta-thsatyasya parama-nnidhānam ॥ 6॥
bṛhachcha tad divyamachintyarūpaṃ
sūkṣmāchcha ta-thsūkṣmataraṃ vibhāti ।
dūrā-thsudūrē tadihāntikē cha
paśyantvihaiva nihita-ṅguhāyām ॥ 7॥
na chakṣuṣā gṛhyatē nāpi vāchā
nānyairdēvaistapasā karmaṇa vā ।
jñānaprasādēna viśuddhasattva-
statastu ta-mpaśyatē niṣkalaṃ
dhyāyamānaḥ ॥ 8॥
ēṣō-'ṇurātmā chētasā vēditavyō
yasmi-nprāṇaḥ pañchadhā saṃvivēśa ।
prāṇaiśchittaṃ sarvamōta-mprajānāṃ
yasmin viśuddhē vibhavatyēṣa ātmā ॥ 9॥
yaṃ yaṃ lōka-mmanasā saṃvibhāti
viśuddhasattvaḥ kāmayatē yāṃścha kāmān ।
ta-ntaṃ lōka-ñjayatē tāṃścha kāmāṃ-
stasmādātmajñaṃ hyarchayēt bhūtikāmaḥ ॥ 10॥
॥ iti muṇḍakōpaniṣadi tṛtīyamuṇḍakē prathamaḥ khaṇḍaḥ ॥
முண்ட³க உபனிஷத்³ - த்ருதீய முண்ட³க, ப்ரத²ம காண்ட:³
This document is in Tamil Language.
॥ த்ருதீய முண்ட³கே ப்ரத²ம: க²ண்ட:³ ॥
த்³வா ஸுபர்ணா ஸயுஜா ஸகா²யா ஸமானஂ-வ்ருഁக்ஷம் பரிஷஸ்வஜாதே ।
தயோரன்ய: பிப்பலம் ஸ்வாத்³வத்த்யனஶ்னந்னந்யோ அபி⁴சாகஶீதி ॥ 1॥
ஸமானே வ்ருக்ஷே புருஷோ நிமக்³னோனிஶயா ஶோசதி முஹ்யமான: ।
ஜுஷ்டஂ-யഁதா³ பஶ்யத்யன்யமீஶமஸ்ய
மஹிமானமிதி வீதஶோக: ॥ 2॥
யதா³ பஶ்ய: பஶ்யதே ருக்மவர்ணம்
கர்தாரமீஶம் புருஷம் ப்³ரஹ்மயோனிம் ।
ததா³ வித்³வான் புண்யபாபே விதூ⁴ய
நிரஞ்ஜன: பரமம் ஸாம்யமுபைதி ॥ 3॥
ப்ரணோ ஹ்யேஷ ய: ஸர்வபூ⁴தைர்விபா⁴தி
விஜானந் வித்³வான் ப⁴வதே நாதிவாதீ³ ।
ஆத்மக்ரீட³ ஆத்மரதி: க்ரியாவா-
நேஷ ப்³ரஹ்மவிதா³ஂ-வഁரிஷ்ட:² ॥ 4॥
ஸத்யேன லப்⁴யஸ்தபஸா ஹ்யேஷ ஆத்மா
ஸம்யக்³ஜ்ஞானேன ப்³ரஹ்மசர்யேண நித்யம் ।
அன்த:ஶரீரே ஜ்யோதிர்மயோ ஹி ஶுப்⁴ரோ
யம் பஶ்யன்தி யதய: க்ஷீணதோ³ஷா: ॥ 5॥
ஸத்யமேவ ஜயதே நான்ருதம்
ஸத்யேன பன்தா² விததோ தே³வயான: ।
யேனாக்ரமன்த்ய்ருஷயோ ஹ்யாப்தகாமா
யத்ர தத் ஸத்யஸ்ய பரமம் நிதா⁴னம் ॥ 6॥
ப்³ருஹச்ச தத்³ தி³வ்யமசின்த்யரூபம்
ஸூக்ஷ்மாச்ச தத் ஸூக்ஷ்மதரஂ-விഁபா⁴தி ।
தூ³ராத் ஸுதூ³ரே ததி³ஹான்திகே ச
பஶ்யன்த்விஹைவ நிஹிதம் கு³ஹாயாம் ॥ 7॥
ந சக்ஷுஷா க்³ருஹ்யதே நாபி வாசா
நான்யைர்தே³வைஸ்தபஸா கர்மண வா ।
ஜ்ஞானப்ரஸாதே³ன விஶுத்³த⁴ஸத்த்வ-
ஸ்ததஸ்து தம் பஶ்யதே நிஷ்கலம்
த்⁴யாயமான: ॥ 8॥
ஏஷோணுராத்மா சேதஸா வேதி³தவ்யோ
யஸ்மின் ப்ராண: பஞ்சதா⁴ ஸம்விவேஶ ।
ப்ராணைஶ்சித்தம் ஸர்வமோதம் ப்ரஜானாம்
யஸ்மின் விஶுத்³தே⁴ விப⁴வத்யேஷ ஆத்மா ॥ 9॥
யஂ-யஂഁ லோகம் மனஸா ஸம்விபா⁴தி
விஶுத்³த⁴ஸத்த்வ: காமயதே யாம்ஶ்ச காமான் ।
தம் தஂ-லோഁகம் ஜயதே தாம்ஶ்ச காமாம்-
ஸ்தஸ்மாதா³த்மஜ்ஞம் ஹ்யர்சயேத் பூ⁴திகாம: ॥ 1௦॥
॥ இதி முண்ட³கோபனிஷதி³ த்ருதீயமுண்ட³கே ப்ரத²ம: க²ண்ட:³ ॥
ಮುಂಡಕ ಉಪನಿಷದ್ - ತೃತೀಯ ಮುಂಡಕ, ಪ್ರಥಮ ಕಾಂಡಃ
This document is in ಸರಳ ಕನ್ನಡ with simplified anusvaras.
॥ ತೃತೀಯ ಮುಂಡಕೇ ಪ್ರಥಮಃ ಖಂಡಃ ॥
ದ್ವಾ ಸುಪರ್ಣಾ ಸಯುಜಾ ಸಖಾಯಾ ಸಮಾನಂ-ವೃಁಕ್ಷಂ ಪರಿಷಸ್ವಜಾತೇ ।
ತಯೋರನ್ಯಃ ಪಿಪ್ಪಲಂ ಸ್ವಾದ್ವತ್ತ್ಯನಶ್ನನ್ನನ್ಯೋ ಅಭಿಚಾಕಶೀತಿ ॥ 1॥
ಸಮಾನೇ ವೃಕ್ಷೇ ಪುರುಷೋ ನಿಮಗ್ನೋಽನಿಶಯಾ ಶೋಚತಿ ಮುಹ್ಯಮಾನಃ ।
ಜುಷ್ಟಂ-ಯಁದಾ ಪಶ್ಯತ್ಯನ್ಯಮೀಶಮಸ್ಯ
ಮಹಿಮಾನಮಿತಿ ವೀತಶೋಕಃ ॥ 2॥
ಯದಾ ಪಶ್ಯಃ ಪಶ್ಯತೇ ರುಕ್ಮವರ್ಣಂ
ಕರ್ತಾರಮೀಶಂ ಪುರುಷಂ ಬ್ರಹ್ಮಯೋನಿಮ್ ।
ತದಾ ವಿದ್ವಾನ್ ಪುಣ್ಯಪಾಪೇ ವಿಧೂಯ
ನಿರಂಜನಃ ಪರಮಂ ಸಾಮ್ಯಮುಪೈತಿ ॥ 3॥
ಪ್ರಣೋ ಹ್ಯೇಷ ಯಃ ಸರ್ವಭೂತೈರ್ವಿಭಾತಿ
ವಿಜಾನನ್ ವಿದ್ವಾನ್ ಭವತೇ ನಾತಿವಾದೀ ।
ಆತ್ಮಕ್ರೀಡ ಆತ್ಮರತಿಃ ಕ್ರಿಯಾವಾ-
ನೇಷ ಬ್ರಹ್ಮವಿದಾಂ-ವಁರಿಷ್ಠಃ ॥ 4॥
ಸತ್ಯೇನ ಲಭ್ಯಸ್ತಪಸಾ ಹ್ಯೇಷ ಆತ್ಮಾ
ಸಮ್ಯಗ್ಜ್ಞಾನೇನ ಬ್ರಹ್ಮಚರ್ಯೇಣ ನಿತ್ಯಮ್ ।
ಅಂತಃಶರೀರೇ ಜ್ಯೋತಿರ್ಮಯೋ ಹಿ ಶುಭ್ರೋ
ಯಂ ಪಶ್ಯಂತಿ ಯತಯಃ ಕ್ಷೀಣದೋಷಾಃ ॥ 5॥
ಸತ್ಯಮೇವ ಜಯತೇ ನಾನೃತಂ
ಸತ್ಯೇನ ಪಂಥಾ ವಿತತೋ ದೇವಯಾನಃ ।
ಯೇನಾಽಽಕ್ರಮಂತ್ಯೃಷಯೋ ಹ್ಯಾಪ್ತಕಾಮಾ
ಯತ್ರ ತತ್ ಸತ್ಯಸ್ಯ ಪರಮಂ ನಿಧಾನಮ್ ॥ 6॥
ಬೃಹಚ್ಚ ತದ್ ದಿವ್ಯಮಚಿಂತ್ಯರೂಪಂ
ಸೂಕ್ಷ್ಮಾಚ್ಚ ತತ್ ಸೂಕ್ಷ್ಮತರಂ-ವಿಁಭಾತಿ ।
ದೂರಾತ್ ಸುದೂರೇ ತದಿಹಾಂತಿಕೇ ಚ
ಪಶ್ಯಂತ್ವಿಹೈವ ನಿಹಿತಂ ಗುಹಾಯಾಮ್ ॥ 7॥
ನ ಚಕ್ಷುಷಾ ಗೃಹ್ಯತೇ ನಾಪಿ ವಾಚಾ
ನಾನ್ಯೈರ್ದೇವೈಸ್ತಪಸಾ ಕರ್ಮಣ ವಾ ।
ಜ್ಞಾನಪ್ರಸಾದೇನ ವಿಶುದ್ಧಸತ್ತ್ವ-
ಸ್ತತಸ್ತು ತಂ ಪಶ್ಯತೇ ನಿಷ್ಕಲಂ
ಧ್ಯಾಯಮಾನಃ ॥ 8॥
ಏಷೋಽಣುರಾತ್ಮಾ ಚೇತಸಾ ವೇದಿತವ್ಯೋ
ಯಸ್ಮಿನ್ ಪ್ರಾಣಃ ಪಂಚಧಾ ಸಂವಿಁವೇಶ ।
ಪ್ರಾಣೈಶ್ಚಿತ್ತಂ ಸರ್ವಮೋತಂ ಪ್ರಜಾನಾಂ
ಯಸ್ಮಿನ್ ವಿಶುದ್ಧೇ ವಿಭವತ್ಯೇಷ ಆತ್ಮಾ ॥ 9॥
ಯಂ-ಯಂಁ ಲೋಕಂ ಮನಸಾ ಸಂವಿಁಭಾತಿ
ವಿಶುದ್ಧಸತ್ತ್ವಃ ಕಾಮಯತೇ ಯಾಂಶ್ಚ ಕಾಮಾನ್ ।
ತಂ ತಂ-ಲೋಁಕಂ ಜಯತೇ ತಾಂಶ್ಚ ಕಾಮಾಂ-
ಸ್ತಸ್ಮಾದಾತ್ಮಜ್ಞಂ ಹ್ಯರ್ಚಯೇತ್ ಭೂತಿಕಾಮಃ ॥ 10॥
॥ ಇತಿ ಮುಂಡಕೋಪನಿಷದಿ ತೃತೀಯಮುಂಡಕೇ ಪ್ರಥಮಃ ಖಂಡಃ ॥
മുംഡക ഉപനിഷദ് - തൃതീയ മുംഡക, പ്രഥമ കാംഡഃ
This document is in Malayalam.
॥ തൃതീയ മുംഡകേ പ്രഥമഃ ഖംഡഃ ॥
ദ്വാ സുപര്ണാ സയുജാ സഖായാ സമാനം-വൃഁക്ഷം പരിഷസ്വജാതേ ।
തയോരന്യഃ പിപ്പലം സ്വാദ്വത്ത്യനശ്നന്നന്യോ അഭിചാകശീതി ॥ 1॥
സമാനേ വൃക്ഷേ പുരുഷോ നിമഗ്നോഽനിശയാ ശോചതി മുഹ്യമാനഃ ।
ജുഷ്ടം-യഁദാ പശ്യത്യന്യമീശമസ്യ
മഹിമാനമിതി വീതശോകഃ ॥ 2॥
യദാ പശ്യഃ പശ്യതേ രുക്മവര്ണം
കര്താരമീശം പുരുഷം ബ്രഹ്മയോനിമ് ।
തദാ വിദ്വാന് പുണ്യപാപേ വിധൂയ
നിരംജനഃ പരമം സാമ്യമുപൈതി ॥ 3॥
പ്രണോ ഹ്യേഷ യഃ സര്വഭൂതൈര്വിഭാതി
വിജാനന് വിദ്വാന് ഭവതേ നാതിവാദീ ।
ആത്മക്രീഡ ആത്മരതിഃ ക്രിയാവാ-
നേഷ ബ്രഹ്മവിദാം-വഁരിഷ്ഠഃ ॥ 4॥
സത്യേന ലഭ്യസ്തപസാ ഹ്യേഷ ആത്മാ
സമ്യഗ്ജ്ഞാനേന ബ്രഹ്മചര്യേണ നിത്യമ് ।
അംതഃശരീരേ ജ്യോതിര്മയോ ഹി ശുഭ്രോ
യം പശ്യംതി യതയഃ ക്ഷീണദോഷാഃ ॥ 5॥
സത്യമേവ ജയതേ നാനൃതം
സത്യേന പംഥാ വിതതോ ദേവയാനഃ ।
യേനാഽഽക്രമംത്യൃഷയോ ഹ്യാപ്തകാമാ
യത്ര തത് സത്യസ്യ പരമം നിധാനമ് ॥ 6॥
ബൃഹച്ച തദ് ദിവ്യമചിംത്യരൂപം
സൂക്ഷ്മാച്ച തത് സൂക്ഷ്മതരം-വിഁഭാതി ।
ദൂരാത് സുദൂരേ തദിഹാംതികേ ച
പശ്യംത്വിഹൈവ നിഹിതം ഗുഹായാമ് ॥ 7॥
ന ചക്ഷുഷാ ഗൃഹ്യതേ നാപി വാചാ
നാന്യൈര്ദേവൈസ്തപസാ കര്മണ വാ ।
ജ്ഞാനപ്രസാദേന വിശുദ്ധസത്ത്വ-
സ്തതസ്തു തം പശ്യതേ നിഷ്കലം
ധ്യായമാനഃ ॥ 8॥
ഏഷോഽണുരാത്മാ ചേതസാ വേദിതവ്യോ
യസ്മിന് പ്രാണഃ പംചധാ സംവിഁവേശ ।
പ്രാണൈശ്ചിത്തം സര്വമോതം പ്രജാനാം
യസ്മിന് വിശുദ്ധേ വിഭവത്യേഷ ആത്മാ ॥ 9॥
യം-യംഁ ലോകം മനസാ സംവിഁഭാതി
വിശുദ്ധസത്ത്വഃ കാമയതേ യാംശ്ച കാമാന് ।
തം തം-ലോഁകം ജയതേ താംശ്ച കാമാം-
സ്തസ്മാദാത്മജ്ഞം ഹ്യര്ചയേത് ഭൂതികാമഃ ॥ 10॥
॥ ഇതി മുംഡകോപനിഷദി തൃതീയമുംഡകേ പ്രഥമഃ ഖംഡഃ ॥
મુંડક ઉપનિષદ્ - તૃતીય મુંડક, પ્રથમ કાંડઃ
This document is in Gujarati.
॥ તૃતીય મુંડકે પ્રથમઃ ખંડઃ ॥
દ્વા સુપર્ણા સયુજા સખાયા સમાનં-વૃઁક્ષં પરિષસ્વજાતે ।
તયોરન્યઃ પિપ્પલં સ્વાદ્વત્ત્યનશ્નન્નન્યો અભિચાકશીતિ ॥ 1॥
સમાને વૃક્ષે પુરુષો નિમગ્નોઽનિશયા શોચતિ મુહ્યમાનઃ ।
જુષ્ટં-યઁદા પશ્યત્યન્યમીશમસ્ય
મહિમાનમિતિ વીતશોકઃ ॥ 2॥
યદા પશ્યઃ પશ્યતે રુક્મવર્ણં
કર્તારમીશં પુરુષં બ્રહ્મયોનિમ્ ।
તદા વિદ્વાન્ પુણ્યપાપે વિધૂય
નિરંજનઃ પરમં સામ્યમુપૈતિ ॥ 3॥
પ્રણો હ્યેષ યઃ સર્વભૂતૈર્વિભાતિ
વિજાનન્ વિદ્વાન્ ભવતે નાતિવાદી ।
આત્મક્રીડ આત્મરતિઃ ક્રિયાવા-
નેષ બ્રહ્મવિદાં-વઁરિષ્ઠઃ ॥ 4॥
સત્યેન લભ્યસ્તપસા હ્યેષ આત્મા
સમ્યગ્જ્ઞાનેન બ્રહ્મચર્યેણ નિત્યમ્ ।
અંતઃશરીરે જ્યોતિર્મયો હિ શુભ્રો
યં પશ્યંતિ યતયઃ ક્ષીણદોષાઃ ॥ 5॥
સત્યમેવ જયતે નાનૃતં
સત્યેન પંથા વિતતો દેવયાનઃ ।
યેનાઽઽક્રમંત્યૃષયો હ્યાપ્તકામા
યત્ર તત્ સત્યસ્ય પરમં નિધાનમ્ ॥ 6॥
બૃહચ્ચ તદ્ દિવ્યમચિંત્યરૂપં
સૂક્ષ્માચ્ચ તત્ સૂક્ષ્મતરં-વિઁભાતિ ।
દૂરાત્ સુદૂરે તદિહાંતિકે ચ
પશ્યંત્વિહૈવ નિહિતં ગુહાયામ્ ॥ 7॥
ન ચક્ષુષા ગૃહ્યતે નાપિ વાચા
નાન્યૈર્દેવૈસ્તપસા કર્મણ વા ।
જ્ઞાનપ્રસાદેન વિશુદ્ધસત્ત્વ-
સ્તતસ્તુ તં પશ્યતે નિષ્કલં
ધ્યાયમાનઃ ॥ 8॥
એષોઽણુરાત્મા ચેતસા વેદિતવ્યો
યસ્મિન્ પ્રાણઃ પંચધા સંવિઁવેશ ।
પ્રાણૈશ્ચિત્તં સર્વમોતં પ્રજાનાં
યસ્મિન્ વિશુદ્ધે વિભવત્યેષ આત્મા ॥ 9॥
યં-યંઁ લોકં મનસા સંવિઁભાતિ
વિશુદ્ધસત્ત્વઃ કામયતે યાંશ્ચ કામાન્ ।
તં તં-લોઁકં જયતે તાંશ્ચ કામાં-
સ્તસ્માદાત્મજ્ઞં હ્યર્ચયેત્ ભૂતિકામઃ ॥ 10॥
॥ ઇતિ મુંડકોપનિષદિ તૃતીયમુંડકે પ્રથમઃ ખંડઃ ॥
ମୁଂଡକ ଉପନିଷଦ୍ - ତୃତୀୟ ମୁଂଡକ, ପ୍ରଥମ କାଂଡଃ
This document is in Odia.
॥ ତୃତୀୟ ମୁଂଡକେ ପ୍ରଥମଃ ଖଂଡଃ ॥
ଦ୍ଵା ସୁପର୍ଣା ସୟୁଜା ସଖାୟା ସମାନଂ-ଵୃଁକ୍ଷଂ ପରିଷସ୍ଵଜାତେ ।
ତୟୋରନ୍ୟଃ ପିପ୍ପଲଂ ସ୍ଵାଦ୍ଵତ୍ତ୍ୟନଶ୍ନନ୍ନନ୍ୟୋ ଅଭିଚାକଶୀତି ॥ 1॥
ସମାନେ ଵୃକ୍ଷେ ପୁରୁଷୋ ନିମଗ୍ନୋଽନିଶୟା ଶୋଚତି ମୁହ୍ୟମାନଃ ।
ଜୁଷ୍ଟଂ-ୟଁଦା ପଶ୍ୟତ୍ୟନ୍ୟମୀଶମସ୍ୟ
ମହିମାନମିତି ଵୀତଶୋକଃ ॥ 2॥
ୟଦା ପଶ୍ୟଃ ପଶ୍ୟତେ ରୁକ୍ମଵର୍ଣଂ
କର୍ତାରମୀଶଂ ପୁରୁଷଂ ବ୍ରହ୍ମୟୋନିମ୍ ।
ତଦା ଵିଦ୍ଵାନ୍ ପୁଣ୍ୟପାପେ ଵିଧୂୟ
ନିରଂଜନଃ ପରମଂ ସାମ୍ୟମୁପୈତି ॥ 3॥
ପ୍ରଣୋ ହ୍ୟେଷ ୟଃ ସର୍ଵଭୂତୈର୍ଵିଭାତି
ଵିଜାନନ୍ ଵିଦ୍ଵାନ୍ ଭଵତେ ନାତିଵାଦୀ ।
ଆତ୍ମକ୍ରୀଡ ଆତ୍ମରତିଃ କ୍ରିୟାଵା-
ନେଷ ବ୍ରହ୍ମଵିଦାଂ-ଵଁରିଷ୍ଠଃ ॥ 4॥
ସତ୍ୟେନ ଲଭ୍ୟସ୍ତପସା ହ୍ୟେଷ ଆତ୍ମା
ସମ୍ୟଗ୍ଜ୍ଞାନେନ ବ୍ରହ୍ମଚର୍ୟେଣ ନିତ୍ୟମ୍ ।
ଅଂତଃଶରୀରେ ଜ୍ୟୋତିର୍ମୟୋ ହି ଶୁଭ୍ରୋ
ୟଂ ପଶ୍ୟଂତି ୟତୟଃ କ୍ଷୀଣଦୋଷାଃ ॥ 5॥
ସତ୍ୟମେଵ ଜୟତେ ନାନୃତଂ
ସତ୍ୟେନ ପଂଥା ଵିତତୋ ଦେଵୟାନଃ ।
ୟେନାଽଽକ୍ରମଂତ୍ୟୃଷୟୋ ହ୍ୟାପ୍ତକାମା
ୟତ୍ର ତତ୍ ସତ୍ୟସ୍ୟ ପରମଂ ନିଧାନମ୍ ॥ 6॥
ବୃହଚ୍ଚ ତଦ୍ ଦିଵ୍ୟମଚିଂତ୍ୟରୂପଂ
ସୂକ୍ଷ୍ମାଚ୍ଚ ତତ୍ ସୂକ୍ଷ୍ମତରଂ-ଵିଁଭାତି ।
ଦୂରାତ୍ ସୁଦୂରେ ତଦିହାଂତିକେ ଚ
ପଶ୍ୟଂତ୍ଵିହୈଵ ନିହିତଂ ଗୁହାୟାମ୍ ॥ 7॥
ନ ଚକ୍ଷୁଷା ଗୃହ୍ୟତେ ନାପି ଵାଚା
ନାନ୍ୟୈର୍ଦେଵୈସ୍ତପସା କର୍ମଣ ଵା ।
ଜ୍ଞାନପ୍ରସାଦେନ ଵିଶୁଦ୍ଧସତ୍ତ୍ଵ-
ସ୍ତତସ୍ତୁ ତଂ ପଶ୍ୟତେ ନିଷ୍କଲଂ
ଧ୍ୟାୟମାନଃ ॥ 8॥
ଏଷୋଽଣୁରାତ୍ମା ଚେତସା ଵେଦିତଵ୍ୟୋ
ୟସ୍ମିନ୍ ପ୍ରାଣଃ ପଂଚଧା ସଂଵିଁଵେଶ ।
ପ୍ରାଣୈଶ୍ଚିତ୍ତଂ ସର୍ଵମୋତଂ ପ୍ରଜାନାଂ
ୟସ୍ମିନ୍ ଵିଶୁଦ୍ଧେ ଵିଭଵତ୍ୟେଷ ଆତ୍ମା ॥ 9॥
ୟଂ-ୟଂଁ ଲୋକଂ ମନସା ସଂଵିଁଭାତି
ଵିଶୁଦ୍ଧସତ୍ତ୍ଵଃ କାମୟତେ ୟାଂଶ୍ଚ କାମାନ୍ ।
ତଂ ତଂ-ଲୋଁକଂ ଜୟତେ ତାଂଶ୍ଚ କାମାଂ-
ସ୍ତସ୍ମାଦାତ୍ମଜ୍ଞଂ ହ୍ୟର୍ଚୟେତ୍ ଭୂତିକାମଃ ॥ 10॥
॥ ଇତି ମୁଂଡକୋପନିଷଦି ତୃତୀୟମୁଂଡକେ ପ୍ରଥମଃ ଖଂଡଃ ॥
মুংডক উপনিষদ্ - তৃতীয মুংডক, প্রথম কাংডঃ
This document is in Bengali.
॥ তৃতীয মুংডকে প্রথমঃ খংডঃ ॥
দ্বা সুপর্ণা সযুজা সখাযা সমানং-বৃঁক্ষং পরিষস্বজাতে ।
তযোরন্যঃ পিপ্পলং স্বাদ্বত্ত্যনশ্নন্নন্যো অভিচাকশীতি ॥ 1॥
সমানে বৃক্ষে পুরুষো নিমগ্নোঽনিশযা শোচতি মুহ্যমানঃ ।
জুষ্টং-যঁদা পশ্যত্যন্যমীশমস্য
মহিমানমিতি বীতশোকঃ ॥ 2॥
যদা পশ্যঃ পশ্যতে রুক্মবর্ণং
কর্তারমীশং পুরুষং ব্রহ্মযোনিম্ ।
তদা বিদ্বান্ পুণ্যপাপে বিধূয
নিরংজনঃ পরমং সাম্যমুপৈতি ॥ 3॥
প্রণো হ্যেষ যঃ সর্বভূতৈর্বিভাতি
বিজানন্ বিদ্বান্ ভবতে নাতিবাদী ।
আত্মক্রীড আত্মরতিঃ ক্রিযাবা-
নেষ ব্রহ্মবিদাং-বঁরিষ্ঠঃ ॥ 4॥
সত্যেন লভ্যস্তপসা হ্যেষ আত্মা
সম্যগ্জ্ঞানেন ব্রহ্মচর্যেণ নিত্যম্ ।
অংতঃশরীরে জ্যোতির্মযো হি শুভ্রো
যং পশ্যংতি যতযঃ ক্ষীণদোষাঃ ॥ 5॥
সত্যমেব জযতে নানৃতং
সত্যেন পংথা বিততো দেবযানঃ ।
যেনাঽঽক্রমংত্যৃষযো হ্যাপ্তকামা
যত্র তত্ সত্যস্য পরমং নিধানম্ ॥ 6॥
বৃহচ্চ তদ্ দিব্যমচিংত্যরূপং
সূক্ষ্মাচ্চ তত্ সূক্ষ্মতরং-বিঁভাতি ।
দূরাত্ সুদূরে তদিহাংতিকে চ
পশ্যংত্বিহৈব নিহিতং গুহাযাম্ ॥ 7॥
ন চক্ষুষা গৃহ্যতে নাপি বাচা
নান্যৈর্দেবৈস্তপসা কর্মণ বা ।
জ্ঞানপ্রসাদেন বিশুদ্ধসত্ত্ব-
স্ততস্তু তং পশ্যতে নিষ্কলং
ধ্যাযমানঃ ॥ 8॥
এষোঽণুরাত্মা চেতসা বেদিতব্যো
যস্মিন্ প্রাণঃ পংচধা সংবিঁবেশ ।
প্রাণৈশ্চিত্তং সর্বমোতং প্রজানাং
যস্মিন্ বিশুদ্ধে বিভবত্যেষ আত্মা ॥ 9॥
যং-যংঁ লোকং মনসা সংবিঁভাতি
বিশুদ্ধসত্ত্বঃ কামযতে যাংশ্চ কামান্ ।
তং তং-লোঁকং জযতে তাংশ্চ কামাং-
স্তস্মাদাত্মজ্ঞং হ্যর্চযেত্ ভূতিকামঃ ॥ 10॥
॥ ইতি মুংডকোপনিষদি তৃতীযমুংডকে প্রথমঃ খংডঃ ॥
मुंडक उपनिषद् - तृतीय मुंडक, प्रथम कांडः
This document is in सरल देवनागरी (Devanagari) script, commonly used for Marathi language.
॥ तृतीय मुंडके प्रथमः खंडः ॥
द्वा सुपर्णा सयुजा सखाया समानं-वृँक्षं परिषस्वजाते ।
तयोरन्यः पिप्पलं स्वाद्वत्त्यनश्नन्नन्यो अभिचाकशीति ॥ 1॥
समाने वृक्षे पुरुषो निमग्नोऽनिशया शोचति मुह्यमानः ।
जुष्टं-यँदा पश्यत्यन्यमीशमस्य
महिमानमिति वीतशोकः ॥ 2॥
यदा पश्यः पश्यते रुक्मवर्णं
कर्तारमीशं पुरुषं ब्रह्मयोनिम् ।
तदा विद्वान् पुण्यपापे विधूय
निरंजनः परमं साम्यमुपैति ॥ 3॥
प्रणो ह्येष यः सर्वभूतैर्विभाति
विजानन् विद्वान् भवते नातिवादी ।
आत्मक्रीड आत्मरतिः क्रियावा-
नेष ब्रह्मविदां-वँरिष्ठः ॥ 4॥
सत्येन लभ्यस्तपसा ह्येष आत्मा
सम्यग्ज्ञानेन ब्रह्मचर्येण नित्यम् ।
अंतःशरीरे ज्योतिर्मयो हि शुभ्रो
यं पश्यंति यतयः क्षीणदोषाः ॥ 5॥
सत्यमेव जयते नानृतं
सत्येन पंथा विततो देवयानः ।
येनाऽऽक्रमंत्यृषयो ह्याप्तकामा
यत्र तत् सत्यस्य परमं निधानम् ॥ 6॥
बृहच्च तद् दिव्यमचिंत्यरूपं
सूक्ष्माच्च तत् सूक्ष्मतरं-विँभाति ।
दूरात् सुदूरे तदिहांतिके च
पश्यंत्विहैव निहितं गुहायाम् ॥ 7॥
न चक्षुषा गृह्यते नापि वाचा
नान्यैर्देवैस्तपसा कर्मण वा ।
ज्ञानप्रसादेन विशुद्धसत्त्व-
स्ततस्तु तं पश्यते निष्कलं
ध्यायमानः ॥ 8॥
एषोऽणुरात्मा चेतसा वेदितव्यो
यस्मिन् प्राणः पंचधा संविँवेश ।
प्राणैश्चित्तं सर्वमोतं प्रजानां
यस्मिन् विशुद्धे विभवत्येष आत्मा ॥ 9॥
यं-यंँ लोकं मनसा संविँभाति
विशुद्धसत्त्वः कामयते यांश्च कामान् ।
तं तं-लोँकं जयते तांश्च कामां-
स्तस्मादात्मज्ञं ह्यर्चयेत् भूतिकामः ॥ 10॥
॥ इति मुंडकोपनिषदि तृतीयमुंडके प्रथमः खंडः ॥
মুংডক উপনিষদ্ - তৃতীয মুংডক, প্রথম কাংডঃ
This document is in Assamese
॥ তৃতীয মুংডকে প্রথমঃ খংডঃ ॥
দ্বা সুপর্ণা সযুজা সখাযা সমানং-বৃঁক্ষং পরিষস্বজাতে ।
তযোরন্যঃ পিপ্পলং স্বাদ্বত্ত্যনশ্নন্নন্যো অভিচাকশীতি ॥ 1॥
সমানে বৃক্ষে পুরুষো নিমগ্নোঽনিশযা শোচতি মুহ্যমানঃ ।
জুষ্টং-যঁদা পশ্যত্যন্যমীশমস্য
মহিমানমিতি বীতশোকঃ ॥ 2॥
যদা পশ্যঃ পশ্যতে রুক্মবর্ণং
কর্তারমীশং পুরুষং ব্রহ্মযোনিম্ ।
তদা বিদ্বান্ পুণ্যপাপে বিধূয
নিরংজনঃ পরমং সাম্যমুপৈতি ॥ 3॥
প্রণো হ্যেষ যঃ সর্বভূতৈর্বিভাতি
বিজানন্ বিদ্বান্ ভবতে নাতিবাদী ।
আত্মক্রীড আত্মরতিঃ ক্রিযাবা-
নেষ ব্রহ্মবিদাং-বঁরিষ্ঠঃ ॥ 4॥
সত্যেন লভ্যস্তপসা হ্যেষ আত্মা
সম্যগ্জ্ঞানেন ব্রহ্মচর্যেণ নিত্যম্ ।
অংতঃশরীরে জ্যোতির্মযো হি শুভ্রো
যং পশ্যংতি যতযঃ ক্ষীণদোষাঃ ॥ 5॥
সত্যমেব জযতে নানৃতং
সত্যেন পংথা বিততো দেবযানঃ ।
যেনাঽঽক্রমংত্যৃষযো হ্যাপ্তকামা
যত্র তত্ সত্যস্য পরমং নিধানম্ ॥ 6॥
বৃহচ্চ তদ্ দিব্যমচিংত্যরূপং
সূক্ষ্মাচ্চ তত্ সূক্ষ্মতরং-বিঁভাতি ।
দূরাত্ সুদূরে তদিহাংতিকে চ
পশ্যংত্বিহৈব নিহিতং গুহাযাম্ ॥ 7॥
ন চক্ষুষা গৃহ্যতে নাপি বাচা
নান্যৈর্দেবৈস্তপসা কর্মণ বা ।
জ্ঞানপ্রসাদেন বিশুদ্ধসত্ত্ব-
স্ততস্তু তং পশ্যতে নিষ্কলং
ধ্যাযমানঃ ॥ 8॥
এষোঽণুরাত্মা চেতসা বেদিতব্যো
যস্মিন্ প্রাণঃ পংচধা সংবিঁবেশ ।
প্রাণৈশ্চিত্তং সর্বমোতং প্রজানাং
যস্মিন্ বিশুদ্ধে বিভবত্যেষ আত্মা ॥ 9॥
যং-যংঁ লোকং মনসা সংবিঁভাতি
বিশুদ্ধসত্ত্বঃ কামযতে যাংশ্চ কামান্ ।
তং তং-লোঁকং জযতে তাংশ্চ কামাং-
স্তস্মাদাত্মজ্ঞং হ্যর্চযেত্ ভূতিকামঃ ॥ 10॥
॥ ইতি মুংডকোপনিষদি তৃতীযমুংডকে প্রথমঃ খংডঃ ॥
ਮੁਂਡਕ ਉਪਨਿਸ਼ਦ੍ - ਤ੍ਰੁਰੁਇਤੀਯ ਮੁਂਡਕ, ਪ੍ਰਥਮ ਕਾਂਡਃ
This document is in Gurmukhi script, commonly used for Punjabi language.
॥ ਤ੍ਰੁਰੁਇਤੀਯ ਮੁਂਡਕੇ ਪ੍ਰਥਮਃ ਖਂਡਃ ॥
ਦ੍ਵਾ ਸੁਪਰ੍ਣਾ ਸਯੁਜਾ ਸਖਾਯਾ ਸਮਾਨਂ-ਵ੍ਰੁਁਰੁਇਕ੍ਸ਼ਂ ਪਰਿਸ਼ਸ੍ਵਜਾਤੇ ।
ਤਯੋਰਨ੍ਯਃ ਪਿਪ੍ਪਲਂ ਸ੍ਵਾਦ੍ਵਤ੍ਤ੍ਯਨਸ਼੍ਨਨ੍ਨਨ੍ਯੋ ਅਭਿਚਾਕਸ਼ੀਤਿ ॥ 1॥
ਸਮਾਨੇ ਵ੍ਰੁਰੁਇਕ੍ਸ਼ੇ ਪੁਰੁਸ਼ੋ ਨਿਮਗ੍ਨੋਨਿਸ਼ਯਾ ਸ਼ੋਚਤਿ ਮੁਹ੍ਯਮਾਨਃ ।
ਜੁਸ਼੍ਟਂ-ਯਁਦਾ ਪਸ਼੍ਯਤ੍ਯਨ੍ਯਮੀਸ਼ਮਸ੍ਯ
ਮਹਿਮਾਨਮਿਤਿ ਵੀਤਸ਼ੋਕਃ ॥ 2॥
ਯਦਾ ਪਸ਼੍ਯਃ ਪਸ਼੍ਯਤੇ ਰੁਕ੍ਮਵਰ੍ਣਂ
ਕਰ੍ਤਾਰਮੀਸ਼ਂ ਪੁਰੁਸ਼ਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਯੋਨਿਮ੍ ।
ਤਦਾ ਵਿਦ੍ਵਾਨ੍ ਪੁਣ੍ਯਪਾਪੇ ਵਿਧੂਯ
ਨਿਰਂਜਨਃ ਪਰਮਂ ਸਾਮ੍ਯਮੁਪੈਤਿ ॥ 3॥
ਪ੍ਰਣੋ ਹ੍ਯੇਸ਼ ਯਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤੈਰ੍ਵਿਭਾਤਿ
ਵਿਜਾਨਨ੍ ਵਿਦ੍ਵਾਨ੍ ਭਵਤੇ ਨਾਤਿਵਾਦੀ ।
ਆਤ੍ਮਕ੍ਰੀਡ ਆਤ੍ਮਰਤਿਃ ਕ੍ਰਿਯਾਵਾ-
ਨੇਸ਼ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਦਾਂ-ਵਁਰਿਸ਼੍ਠਃ ॥ 4॥
ਸਤ੍ਯੇਨ ਲਭ੍ਯਸ੍ਤਪਸਾ ਹ੍ਯੇਸ਼ ਆਤ੍ਮਾ
ਸਮ੍ਯਗ੍ਜ੍ਞਾਨੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯੇਣ ਨਿਤ੍ਯਮ੍ ।
ਅਂਤਃਸ਼ਰੀਰੇ ਜ੍ਯੋਤਿਰ੍ਮਯੋ ਹਿ ਸ਼ੁਭ੍ਰੋ
ਯਂ ਪਸ਼੍ਯਂਤਿ ਯਤਯਃ ਕ੍ਸ਼ੀਣਦੋਸ਼ਾਃ ॥ 5॥
ਸਤ੍ਯਮੇਵ ਜਯਤੇ ਨਾਨ੍ਰੁਰੁਇਤਂ
ਸਤ੍ਯੇਨ ਪਂਥਾ ਵਿਤਤੋ ਦੇਵਯਾਨਃ ।
ਯੇਨਾਕ੍ਰਮਂਤ੍ਯ੍ਰੁਰੁਇਸ਼ਯੋ ਹ੍ਯਾਪ੍ਤਕਾਮਾ
ਯਤ੍ਰ ਤਤ੍ ਸਤ੍ਯਸ੍ਯ ਪਰਮਂ ਨਿਧਾਨਮ੍ ॥ 6॥
ਬ੍ਰੁਰੁਇਹਚ੍ਚ ਤਦ੍ ਦਿਵ੍ਯਮਚਿਂਤ੍ਯਰੂਪਂ
ਸੂਕ੍ਸ਼੍ਮਾਚ੍ਚ ਤਤ੍ ਸੂਕ੍ਸ਼੍ਮਤਰਂ-ਵਿਁਭਾਤਿ ।
ਦੂਰਾਤ੍ ਸੁਦੂਰੇ ਤਦਿਹਾਂਤਿਕੇ ਚ
ਪਸ਼੍ਯਂਤ੍ਵਿਹੈਵ ਨਿਹਿਤਂ ਗੁਹਾਯਾਮ੍ ॥ 7॥
ਨ ਚਕ੍ਸ਼ੁਸ਼ਾ ਗ੍ਰੁਰੁਇਹ੍ਯਤੇ ਨਾਪਿ ਵਾਚਾ
ਨਾਨ੍ਯੈਰ੍ਦੇਵੈਸ੍ਤਪਸਾ ਕਰ੍ਮਣ ਵਾ ।
ਜ੍ਞਾਨਪ੍ਰਸਾਦੇਨ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਸਤ੍ਤ੍ਵ-
ਸ੍ਤਤਸ੍ਤੁ ਤਂ ਪਸ਼੍ਯਤੇ ਨਿਸ਼੍ਕਲਂ
ਧ੍ਯਾਯਮਾਨਃ ॥ 8॥
ਏਸ਼ੋਣੁਰਾਤ੍ਮਾ ਚੇਤਸਾ ਵੇਦਿਤਵ੍ਯੋ
ਯਸ੍ਮਿਨ੍ ਪ੍ਰਾਣਃ ਪਂਚਧਾ ਸਂਵਿਁਵੇਸ਼ ।
ਪ੍ਰਾਣੈਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਰ੍ਵਮੋਤਂ ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ
ਯਸ੍ਮਿਨ੍ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧੇ ਵਿਭਵਤ੍ਯੇਸ਼ ਆਤ੍ਮਾ ॥ 9॥
ਯਂ-ਯਂਁ ਲੋਕਂ ਮਨਸਾ ਸਂਵਿਁਭਾਤਿ
ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਸਤ੍ਤ੍ਵਃ ਕਾਮਯਤੇ ਯਾਂਸ਼੍ਚ ਕਾਮਾਨ੍ ।
ਤਂ ਤਂ-ਲੋਁਕਂ ਜਯਤੇ ਤਾਂਸ਼੍ਚ ਕਾਮਾਂ-
ਸ੍ਤਸ੍ਮਾਦਾਤ੍ਮਜ੍ਞਂ ਹ੍ਯਰ੍ਚਯੇਤ੍ ਭੂਤਿਕਾਮਃ ॥ 10॥
॥ ਇਤਿ ਮੁਂਡਕੋਪਨਿਸ਼ਦਿ ਤ੍ਰੁਰੁਇਤੀਯਮੁਂਡਕੇ ਪ੍ਰਥਮਃ ਖਂਡਃ ॥
मुंडक उपनिषद् - तृतीय मुंडक, प्रथम कांडः
This document is in सरल देवनागरी (Hindi) script with simplified anusvaras.
॥ तृतीय मुंडके प्रथमः खंडः ॥
द्वा सुपर्णा सयुजा सखाया समानं-वृँक्षं परिषस्वजाते ।
तयोरन्यः पिप्पलं स्वाद्वत्त्यनश्नन्नन्यो अभिचाकशीति ॥ 1॥
समाने वृक्षे पुरुषो निमग्नोऽनिशया शोचति मुह्यमानः ।
जुष्टं-यँदा पश्यत्यन्यमीशमस्य
महिमानमिति वीतशोकः ॥ 2॥
यदा पश्यः पश्यते रुक्मवर्णं
कर्तारमीशं पुरुषं ब्रह्मयोनिम् ।
तदा विद्वान् पुण्यपापे विधूय
निरंजनः परमं साम्यमुपैति ॥ 3॥
प्रणो ह्येष यः सर्वभूतैर्विभाति
विजानन् विद्वान् भवते नातिवादी ।
आत्मक्रीड आत्मरतिः क्रियावा-
नेष ब्रह्मविदां-वँरिष्ठः ॥ 4॥
सत्येन लभ्यस्तपसा ह्येष आत्मा
सम्यग्ज्ञानेन ब्रह्मचर्येण नित्यम् ।
अंतःशरीरे ज्योतिर्मयो हि शुभ्रो
यं पश्यंति यतयः क्षीणदोषाः ॥ 5॥
सत्यमेव जयते नानृतं
सत्येन पंथा विततो देवयानः ।
येनाऽऽक्रमंत्यृषयो ह्याप्तकामा
यत्र तत् सत्यस्य परमं निधानम् ॥ 6॥
बृहच्च तद् दिव्यमचिंत्यरूपं
सूक्ष्माच्च तत् सूक्ष्मतरं-विँभाति ।
दूरात् सुदूरे तदिहांतिके च
पश्यंत्विहैव निहितं गुहायाम् ॥ 7॥
न चक्षुषा गृह्यते नापि वाचा
नान्यैर्देवैस्तपसा कर्मण वा ।
ज्ञानप्रसादेन विशुद्धसत्त्व-
स्ततस्तु तं पश्यते निष्कलं
ध्यायमानः ॥ 8॥
एषोऽणुरात्मा चेतसा वेदितव्यो
यस्मिन् प्राणः पंचधा संविँवेश ।
प्राणैश्चित्तं सर्वमोतं प्रजानां
यस्मिन् विशुद्धे विभवत्येष आत्मा ॥ 9॥
यं-यंँ लोकं मनसा संविँभाति
विशुद्धसत्त्वः कामयते यांश्च कामान् ।
तं तं-लोँकं जयते तांश्च कामां-
स्तस्मादात्मज्ञं ह्यर्चयेत् भूतिकामः ॥ 10॥
॥ इति मुंडकोपनिषदि तृतीयमुंडके प्रथमः खंडः ॥
मुण्डक उपनिषद् - तृतीय मुण्डक, प्रथम काण्डः
This document is in शुद्ध देवनागरी (Samskritam) with the right anusvaras marked.
॥ तृतीय मुण्डके प्रथमः खण्डः ॥
द्वा सुपर्णा सयुजा सखाया समानं-वृँक्षं परिषस्वजाते ।
तयोरन्यः पिप्पलं स्वाद्वत्त्यनश्नन्नन्यो अभिचाकशीति ॥ 1॥
समाने वृक्षे पुरुषो निमग्नोऽनिशया शोचति मुह्यमानः ।
जुष्टं-यँदा पश्यत्यन्यमीशमस्य
महिमानमिति वीतशोकः ॥ 2॥
यदा पश्यः पश्यते रुक्मवर्णं
कर्तारमीशं पुरुषं ब्रह्मयोनिम् ।
तदा विद्वान् पुण्यपापे विधूय
निरञ्जनः परमं साम्यमुपैति ॥ 3॥
प्रणो ह्येष यः सर्वभूतैर्विभाति
विजानन् विद्वान् भवते नातिवादी ।
आत्मक्रीड आत्मरतिः क्रियावा-
नेष ब्रह्मविदां-वँरिष्ठः ॥ 4॥
सत्येन लभ्यस्तपसा ह्येष आत्मा
सम्यग्ज्ञानेन ब्रह्मचर्येण नित्यम् ।
अन्तःशरीरे ज्योतिर्मयो हि शुभ्रो
यं पश्यन्ति यतयः क्षीणदोषाः ॥ 5॥
सत्यमेव जयते नानृतं
सत्येन पन्था विततो देवयानः ।
येनाऽऽक्रमन्त्यृषयो ह्याप्तकामा
यत्र तत् सत्यस्य परमं निधानम् ॥ 6॥
बृहच्च तद् दिव्यमचिन्त्यरूपं
सूक्ष्माच्च तत् सूक्ष्मतरं-विँभाति ।
दूरात् सुदूरे तदिहान्तिके च
पश्यन्त्विहैव निहितं गुहायाम् ॥ 7॥
न चक्षुषा गृह्यते नापि वाचा
नान्यैर्देवैस्तपसा कर्मण वा ।
ज्ञानप्रसादेन विशुद्धसत्त्व-
स्ततस्तु तं पश्यते निष्कलं
ध्यायमानः ॥ 8॥
एषोऽणुरात्मा चेतसा वेदितव्यो
यस्मिन् प्राणः पञ्चधा संविँवेश ।
प्राणैश्चित्तं सर्वमोतं प्रजानां
यस्मिन् विशुद्धे विभवत्येष आत्मा ॥ 9॥
यं-यंँ लोकं मनसा संविँभाति
विशुद्धसत्त्वः कामयते यांश्च कामान् ।
तं तं-लोँकं जयते तांश्च कामां-
स्तस्मादात्मज्ञं ह्यर्चयेत् भूतिकामः ॥ 10॥
॥ इति मुण्डकोपनिषदि तृतीयमुण्डके प्रथमः खण्डः ॥
मुंडक उपनिषद् - तृतीय मुंडक, प्रथम कांडः
This document is in सरल देवनागरी (Devanagari) script, which is commonly used for Konkani language.
॥ तृतीय मुंडके प्रथमः खंडः ॥
द्वा सुपर्णा सयुजा सखाया समानं-वृँक्षं परिषस्वजाते ।
तयोरन्यः पिप्पलं स्वाद्वत्त्यनश्नन्नन्यो अभिचाकशीति ॥ 1॥
समाने वृक्षे पुरुषो निमग्नोऽनिशया शोचति मुह्यमानः ।
जुष्टं-यँदा पश्यत्यन्यमीशमस्य
महिमानमिति वीतशोकः ॥ 2॥
यदा पश्यः पश्यते रुक्मवर्णं
कर्तारमीशं पुरुषं ब्रह्मयोनिम् ।
तदा विद्वान् पुण्यपापे विधूय
निरंजनः परमं साम्यमुपैति ॥ 3॥
प्रणो ह्येष यः सर्वभूतैर्विभाति
विजानन् विद्वान् भवते नातिवादी ।
आत्मक्रीड आत्मरतिः क्रियावा-
नेष ब्रह्मविदां-वँरिष्ठः ॥ 4॥
सत्येन लभ्यस्तपसा ह्येष आत्मा
सम्यग्ज्ञानेन ब्रह्मचर्येण नित्यम् ।
अंतःशरीरे ज्योतिर्मयो हि शुभ्रो
यं पश्यंति यतयः क्षीणदोषाः ॥ 5॥
सत्यमेव जयते नानृतं
सत्येन पंथा विततो देवयानः ।
येनाऽऽक्रमंत्यृषयो ह्याप्तकामा
यत्र तत् सत्यस्य परमं निधानम् ॥ 6॥
बृहच्च तद् दिव्यमचिंत्यरूपं
सूक्ष्माच्च तत् सूक्ष्मतरं-विँभाति ।
दूरात् सुदूरे तदिहांतिके च
पश्यंत्विहैव निहितं गुहायाम् ॥ 7॥
न चक्षुषा गृह्यते नापि वाचा
नान्यैर्देवैस्तपसा कर्मण वा ।
ज्ञानप्रसादेन विशुद्धसत्त्व-
स्ततस्तु तं पश्यते निष्कलं
ध्यायमानः ॥ 8॥
एषोऽणुरात्मा चेतसा वेदितव्यो
यस्मिन् प्राणः पंचधा संविँवेश ।
प्राणैश्चित्तं सर्वमोतं प्रजानां
यस्मिन् विशुद्धे विभवत्येष आत्मा ॥ 9॥
यं-यंँ लोकं मनसा संविँभाति
विशुद्धसत्त्वः कामयते यांश्च कामान् ।
तं तं-लोँकं जयते तांश्च कामां-
स्तस्मादात्मज्ञं ह्यर्चयेत् भूतिकामः ॥ 10॥
॥ इति मुंडकोपनिषदि तृतीयमुंडके प्रथमः खंडः ॥
मुंडक उपनिषद् - तृतीय मुंडक, प्रथम कांडः
This document is in सरल देवनागरी (Devanagari) script, commonly used for Nepali language.
॥ तृतीय मुंडके प्रथमः खंडः ॥
द्वा सुपर्णा सयुजा सखाया समानं-वृँक्षं परिषस्वजाते ।
तयोरन्यः पिप्पलं स्वाद्वत्त्यनश्नन्नन्यो अभिचाकशीति ॥ 1॥
समाने वृक्षे पुरुषो निमग्नोऽनिशया शोचति मुह्यमानः ।
जुष्टं-यँदा पश्यत्यन्यमीशमस्य
महिमानमिति वीतशोकः ॥ 2॥
यदा पश्यः पश्यते रुक्मवर्णं
कर्तारमीशं पुरुषं ब्रह्मयोनिम् ।
तदा विद्वान् पुण्यपापे विधूय
निरंजनः परमं साम्यमुपैति ॥ 3॥
प्रणो ह्येष यः सर्वभूतैर्विभाति
विजानन् विद्वान् भवते नातिवादी ।
आत्मक्रीड आत्मरतिः क्रियावा-
नेष ब्रह्मविदां-वँरिष्ठः ॥ 4॥
सत्येन लभ्यस्तपसा ह्येष आत्मा
सम्यग्ज्ञानेन ब्रह्मचर्येण नित्यम् ।
अंतःशरीरे ज्योतिर्मयो हि शुभ्रो
यं पश्यंति यतयः क्षीणदोषाः ॥ 5॥
सत्यमेव जयते नानृतं
सत्येन पंथा विततो देवयानः ।
येनाऽऽक्रमंत्यृषयो ह्याप्तकामा
यत्र तत् सत्यस्य परमं निधानम् ॥ 6॥
बृहच्च तद् दिव्यमचिंत्यरूपं
सूक्ष्माच्च तत् सूक्ष्मतरं-विँभाति ।
दूरात् सुदूरे तदिहांतिके च
पश्यंत्विहैव निहितं गुहायाम् ॥ 7॥
न चक्षुषा गृह्यते नापि वाचा
नान्यैर्देवैस्तपसा कर्मण वा ।
ज्ञानप्रसादेन विशुद्धसत्त्व-
स्ततस्तु तं पश्यते निष्कलं
ध्यायमानः ॥ 8॥
एषोऽणुरात्मा चेतसा वेदितव्यो
यस्मिन् प्राणः पंचधा संविँवेश ।
प्राणैश्चित्तं सर्वमोतं प्रजानां
यस्मिन् विशुद्धे विभवत्येष आत्मा ॥ 9॥
यं-यंँ लोकं मनसा संविँभाति
विशुद्धसत्त्वः कामयते यांश्च कामान् ।
तं तं-लोँकं जयते तांश्च कामां-
स्तस्मादात्मज्ञं ह्यर्चयेत् भूतिकामः ॥ 10॥
॥ इति मुंडकोपनिषदि तृतीयमुंडके प्रथमः खंडः ॥
මුංඩක උපනිෂද් - තෘතීය මුංඩක, ප්රථම කාංඩඃ
This document is in Sinhala.
॥ තෘතීය මුංඩකේ ප්රථමඃ ඛංඩඃ ॥
ද්වා සුපර්ණා සයුජා සඛායා සමානං-වෘඁක්ෂං පරිෂස්වජාතේ ।
තයෝරන්යඃ පිප්පලං ස්වාද්වත්ත්යනශ්නන්නන්යෝ අභිචාකශීති ॥ 1॥
සමානේ වෘක්ෂේ පුරුෂෝ නිමග්නෝऽනිශයා ශෝචති මුහ්යමානඃ ।
ජුෂ්ටං-යඁදා පශ්යත්යන්යමීශමස්ය
මහිමානමිති වීතශෝකඃ ॥ 2॥
යදා පශ්යඃ පශ්යතේ රුක්මවර්ණං
කර්තාරමීශං පුරුෂං බ්රහ්මයෝනිම් ।
තදා විද්වාන් පුණ්යපාපේ විධූය
නිරංජනඃ පරමං සාම්යමුපෛති ॥ 3॥
ප්රණෝ හ්යේෂ යඃ සර්වභූතෛර්විභාති
විජානන් විද්වාන් භවතේ නාතිවාදී ।
ආත්මක්රීඩ ආත්මරතිඃ ක්රියාවා-
නේෂ බ්රහ්මවිදාං-වඁරිෂ්ඨඃ ॥ 4॥
සත්යේන ලභ්යස්තපසා හ්යේෂ ආත්මා
සම්යග්ජ්ඤානේන බ්රහ්මචර්යේණ නිත්යම් ।
අංතඃශරීරේ ජ්යෝතිර්මයෝ හි ශුභ්රෝ
යං පශ්යංති යතයඃ ක්ෂීණදෝෂාඃ ॥ 5॥
සත්යමේව ජයතේ නානෘතං
සත්යේන පංථා විතතෝ දේවයානඃ ।
යේනාऽऽක්රමංත්යෘෂයෝ හ්යාප්තකාමා
යත්ර තත් සත්යස්ය පරමං නිධානම් ॥ 6॥
බෘහච්ච තද් දිව්යමචිංත්යරූපං
සූක්ෂ්මාච්ච තත් සූක්ෂ්මතරං-විඁභාති ।
දූරාත් සුදූරේ තදිහාංතිකේ ච
පශ්යංත්විහෛව නිහිතං ගුහායාම් ॥ 7॥
න චක්ෂුෂා ගෘහ්යතේ නාපි වාචා
නාන්යෛර්දේවෛස්තපසා කර්මණ වා ।
ජ්ඤානප්රසාදේන විශුද්ධසත්ත්ව-
ස්තතස්තු තං පශ්යතේ නිෂ්කලං
ධ්යායමානඃ ॥ 8॥
ඒෂෝऽණුරාත්මා චේතසා වේදිතව්යෝ
යස්මින් ප්රාණඃ පංචධා සංවිඁවේශ ।
ප්රාණෛශ්චිත්තං සර්වමෝතං ප්රජානාං
යස්මින් විශුද්ධේ විභවත්යේෂ ආත්මා ॥ 9॥
යං-යංඁ ලෝකං මනසා සංවිඁභාති
විශුද්ධසත්ත්වඃ කාමයතේ යාංශ්ච කාමාන් ।
තං තං-ලෝඁකං ජයතේ තාංශ්ච කාමාං-
ස්තස්මාදාත්මජ්ඤං හ්යර්චයේත් භූතිකාමඃ ॥ 10॥
॥ ඉති මුංඩකෝපනිෂදි තෘතීයමුංඩකේ ප්රථමඃ ඛංඩඃ ॥
Sponsored by: Srinivas Vadarevu - Principal Applied Scientist Lead, Microsoft Bing, Sunnyvale, CA - USA.
