.jpg "ముండక ఉపనిషద్ - ప్రథమ ముండక, ద్వితీయ కాండః | MUNDAKA UPANISHAD - MUNDAKA 1, SECTION 2") |
| MUNDAKA UPANISHAD |
ముండక ఉపనిషద్ - ప్రథమ ముండక, ద్వితీయ కాండః
॥ ప్రథమముండకే ద్వితీయః ఖండః ॥
తదేతత్ సత్యం మంత్రేషు కర్మాణి కవయో
యాన్యపశ్యంస్తాని త్రేతాయాం బహుధా సంతతాని ।
తాన్యాచరథ నియతం సత్యకామా ఏష వః
పంథాః సుకృతస్య లోకే ॥ 1॥
యదా లేలాయతే హ్యర్చిః సమిద్ధే హవ్యవాహనే ।
తదాఽఽజ్యభాగావంతరేణాఽఽహుతీః ప్రతిపాదయేత్ ॥ 2॥
యస్యాగ్నిహోత్రమదర్శమపౌర్ణమాస-
మచాతుర్మాస్యమనాగ్రయణమతిథివర్జితం చ ।
అహుతమవైశ్వదేవమవిధినా హుత-
మాసప్తమాంస్తస్య లోకాన్ హినస్తి ॥ 3॥
కాలీ కరాలీ చ మనోజవా చ
సులోహితా యా చ సుధూమ్రవర్ణా ।
స్ఫులింగినీ విశ్వరుచీ చ దేవీ
లేలాయమానా ఇతి సప్త జిహ్వాః ॥ 4॥
ఏతేషు యశ్చరతే భ్రాజమానేషు యథాకాలం
చాహుతయో హ్యాదదాయన్న్ ।
తం నయంత్యేతాః సూర్యస్య రశ్మయో యత్ర
దేవానాం పతిరేకోఽధివాసః ॥ 5॥
ఏహ్యేహీతి తమాహుతయః సువర్చసః
సూర్యస్య రశ్మిభిర్యజమానం-వఀహంతి ।
ప్రియాం-వాఀచమభివదంత్యోఽర్చయంత్య
ఏష వః పుణ్యః సుకృతో బ్రహ్మలోకః ॥ 6॥
ప్లవా హ్యేతే అదృఢా యజ్ఞరూపా
అష్టాదశోక్తమవరం-యేఀషు కర్మ ।
ఏతచ్ఛ్రేయో యేఽభినందంతి మూఢా
జరామృత్యుం తే పునరేవాపి యంతి ॥ 7॥
అవిద్యాయామంతరే వర్తమానాః
స్వయం ధీరాః పండితం మన్యమానాః ।
జంఘన్యమానాః పరియంతి మూఢా
అంధేనైవ నీయమానా యథాంధాః ॥ 8॥
అవిద్యాయం బహుధా వర్తమానా వయం
కృతార్థా ఇత్యభిమన్యంతి బాలాః ।
యత్ కర్మిణో న ప్రవేదయంతి రాగాత్
తేనాతురాః క్షీణలోకాశ్చ్యవంతే ॥ 9॥
ఇష్టాపూర్తం మన్యమానా వరిష్ఠం
నాన్యచ్ఛ్రేయో వేదయంతే ప్రమూఢాః ।
నాకస్య పృష్ఠే తే సుకృతేఽనుభూత్వేమం
లోకం హీనతరం-వాఀ విశంతి ॥ 10॥
తపఃశ్రద్ధే యే హ్యుపవసంత్యరణ్యే
శాంతా విద్వాంసో భైక్ష్యచర్యాం చరంతః ।
సూర్యద్వారేణ తే విరజాః ప్రయాంతి
యత్రామృతః స పురుషో హ్యవ్యయాత్మా ॥ 11॥
పరీక్ష్య లోకాన్ కర్మచితాన్ బ్రాహ్మణో
నిర్వేదమాయాన్నాస్త్యకృతః కృతేన ।
తద్విజ్ఞానార్థం స గురుమేవాభిగచ్ఛేత్
సమిత్పాణిః శ్రోత్రియం బ్రహ్మనిష్ఠమ్ ॥ 12॥
తస్మై స విద్వానుపసన్నాయ సమ్యక్
ప్రశాంతచిత్తాయ శమాన్వితాయ ।
యేనాక్షరం పురుషం-వేఀద సత్యం ప్రోవాచ
తాం తత్త్వతో బ్రహ్మవిద్యామ్ ॥ 13॥
॥ ఇతి ముండకోపనిషది ప్రథమముండకే ద్వితీయః ఖండః ॥
मुण्डक उपनिषद् - प्रथम मुण्डक, द्वितीय काण्डः
This document is in शुद्ध देवनागरी (Devanagari) with the right anusvaras marked.
॥ प्रथममुण्डके द्वितीयः खण्डः ॥
तदेतत् सत्यं मन्त्रेषु कर्माणि कवयो
यान्यपश्यंस्तानि त्रेतायां बहुधा सन्ततानि ।
तान्याचरथ नियतं सत्यकामा एष वः
पन्थाः सुकृतस्य लोके ॥ 1॥
यदा लेलायते ह्यर्चिः समिद्धे हव्यवाहने ।
तदाऽऽज्यभागावन्तरेणाऽऽहुतीः प्रतिपादयेत् ॥ 2॥
यस्याग्निहोत्रमदर्शमपौर्णमास-
मचातुर्मास्यमनाग्रयणमतिथिवर्जितं च ।
अहुतमवैश्वदेवमविधिना हुत-
मासप्तमांस्तस्य लोकान् हिनस्ति ॥ 3॥
काली कराली च मनोजवा च
सुलोहिता या च सुधूम्रवर्णा ।
स्फुलिङ्गिनी विश्वरुची च देवी
लेलायमाना इति सप्त जिह्वाः ॥ 4॥
एतेषु यश्चरते भ्राजमानेषु यथाकालं
चाहुतयो ह्याददायन्न् ।
तं नयन्त्येताः सूर्यस्य रश्मयो यत्र
देवानां पतिरेकोऽधिवासः ॥ 5॥
एह्येहीति तमाहुतयः सुवर्चसः
सूर्यस्य रश्मिभिर्यजमानं-वँहन्ति ।
प्रियां-वाँचमभिवदन्त्योऽर्चयन्त्य
एष वः पुण्यः सुकृतो ब्रह्मलोकः ॥ 6॥
प्लवा ह्येते अदृढा यज्ञरूपा
अष्टादशोक्तमवरं-येँषु कर्म ।
एतच्छ्रेयो येऽभिनन्दन्ति मूढा
जरामृत्युं ते पुनरेवापि यन्ति ॥ 7॥
अविद्यायामन्तरे वर्तमानाः
स्वयं धीराः पण्डितं मन्यमानाः ।
जङ्घन्यमानाः परियन्ति मूढा
अन्धेनैव नीयमाना यथान्धाः ॥ 8॥
अविद्यायं बहुधा वर्तमाना वयं
कृतार्था इत्यभिमन्यन्ति बालाः ।
यत् कर्मिणो न प्रवेदयन्ति रागात्
तेनातुराः क्षीणलोकाश्च्यवन्ते ॥ 9॥
इष्टापूर्तं मन्यमाना वरिष्ठं
नान्यच्छ्रेयो वेदयन्ते प्रमूढाः ।
नाकस्य पृष्ठे ते सुकृतेऽनुभूत्वेमं
लोकं हीनतरं-वाँ विशन्ति ॥ 10॥
तपःश्रद्धे ये ह्युपवसन्त्यरण्ये
शान्ता विद्वांसो भैक्ष्यचर्यां चरन्तः ।
सूर्यद्वारेण ते विरजाः प्रयान्ति
यत्रामृतः स पुरुषो ह्यव्ययात्मा ॥ 11॥
परीक्ष्य लोकान् कर्मचितान् ब्राह्मणो
निर्वेदमायान्नास्त्यकृतः कृतेन ।
तद्विज्ञानार्थं स गुरुमेवाभिगच्छेत्
समित्पाणिः श्रोत्रियं ब्रह्मनिष्ठम् ॥ 12॥
तस्मै स विद्वानुपसन्नाय सम्यक्
प्रशान्तचित्ताय शमान्विताय ।
येनाक्षरं पुरुषं-वेँद सत्यं प्रोवाच
तां तत्त्वतो ब्रह्मविद्याम् ॥ 13॥
॥ इति मुण्डकोपनिषदि प्रथममुण्डके द्वितीयः खण्डः ॥
MUNDAKA UPANISHAD - MUNDAKA 1, SECTION 2
This document is in romanized sanskrit (english) according to IAST standard.
॥ prathamamuṇḍakē dvitīyaḥ khaṇḍaḥ ॥
tadēta-thsatya-mmantrēṣu karmāṇi kavayō
yānyapaśyaṃstāni trētāyā-mbahudhā santatāni ।
tānyācharatha niyataṃ satyakāmā ēṣa vaḥ
panthā-ssukṛtasya lōkē ॥ 1॥
yadā lēlāyatē hyarchi-ssamiddhē havyavāhanē ।
tadā-''jyabhāgāvantarēṇā-''hutīḥ pratipādayēt ॥ 2॥
yasyāgnihōtramadarśamapaurṇamāsa-
machāturmāsyamanāgrayaṇamatithivarjita-ñcha ।
ahutamavaiśvadēvamavidhinā huta-
māsaptamāṃstasya lōkān hinasti ॥ 3॥
kālī karālī cha manōjavā cha
sulōhitā yā cha sudhūmravarṇā ।
sphuliṅginī viśvaruchī cha dēvī
lēlāyamānā iti sapta jihvāḥ ॥ 4॥
ētēṣu yaścharatē bhrājamānēṣu yathākālaṃ
chāhutayō hyādadāyann ।
ta-nnayantyētā-ssūryasya raśmayō yatra
dēvānā-mpatirēkō-'dhivāsaḥ ॥ 5॥
ēhyēhīti tamāhutaya-ssuvarchasaḥ
sūryasya raśmibhiryajamānaṃ vahanti ।
priyāṃ vāchamabhivadantyō-'rchayantya
ēṣa vaḥ puṇya-ssukṛtō brahmalōkaḥ ॥ 6॥
plavā hyētē adṛḍhā yajñarūpā
aṣṭādaśōktamavaraṃ yēṣu karma ।
ētachChrēyō yē-'bhinandanti mūḍhā
jarāmṛtyu-ntē punarēvāpi yanti ॥ 7॥
avidyāyāmantarē vartamānāḥ
svaya-ndhīrāḥ paṇḍita-mmanyamānāḥ ।
jaṅghanyamānāḥ pariyanti mūḍhā
andhēnaiva nīyamānā yathāndhāḥ ॥ 8॥
avidyāya-mbahudhā vartamānā vayaṃ
kṛtārthā ityabhimanyanti bālāḥ ।
ya-tkarmiṇō na pravēdayanti rāgāt
tēnāturāḥ, kṣīṇalōkāśchyavantē ॥ 9॥
iṣṭāpūrta-mmanyamānā variṣṭhaṃ
nānyachChrēyō vēdayantē pramūḍhāḥ ।
nākasya pṛṣṭhē tē sukṛtē-'nubhūtvēmaṃ
lōkaṃ hīnataraṃ vā viśanti ॥ 10॥
tapasśraddhē yē hyupavasantyaraṇyē
śāntā vidvāṃsō bhaikṣyacharyā-ñcharantaḥ ।
sūryadvārēṇa tē virajāḥ prayānti
yatrāmṛta-ssa puruṣō hyavyayātmā ॥ 11॥
parīkṣya lōkān karmachitā-nbrāhmaṇō
nirvēdamāyānnāstyakṛtaḥ kṛtēna ।
tadvijñānārthaṃ sa gurumēvābhigachChēt
samitpāṇi-śśrōtriya-mbrahmaniṣṭham ॥ 12॥
tasmai sa vidvānupasannāya samyak
praśāntachittāya śamānvitāya ।
yēnākṣara-mpuruṣaṃ vēda satya-mprōvācha
tā-ntattvatō brahmavidyām ॥ 13॥
॥ iti muṇḍakōpaniṣadi prathamamuṇḍakē dvitīyaḥ khaṇḍaḥ ॥
முண்ட³க உபனிஷத்³ - ப்ரத²ம முண்ட³க, த்³விதீய காண்ட:³
This document is in Tamil
॥ ப்ரத²மமுண்ட³கே த்³விதீய: க²ண்ட:³ ॥
ததே³த-்ஸத்ய-ம்மன்த்ரேஷு கர்மாணி கவயோ
யான்யபஶ்யம்ஸ்தானி த்ரேதாயாம் ப³ஹுதா⁴ ஸன்ததானி ।
தான்யாசரத² நியதஂ ஸத்யகாமா ஏஷ வ:
பன்தா²-ஸ்ஸுக்ருதஸ்ய லோகே ॥ 1॥
யதா³ லேலாயதே ஹ்யர்சி-ஸ்ஸமித்³தே⁴ ஹவ்யவாஹனே ।
ததா³ஜ்யபா⁴கா³வன்தரேணாஹுதீ: ப்ரதிபாத³யேத் ॥ 2॥
யஸ்யாக்³னிஹோத்ரமத³ர்ஶமபௌர்ணமாஸ-
மசாதுர்மாஸ்யமனாக்³ரயணமதிதி²வர்ஜித-ஞ்ச ।
அஹுதமவைஶ்வதே³வமவிதி⁴னா ஹுத-
மாஸப்தமாம்ஸ்தஸ்ய லோகான் ஹினஸ்தி ॥ 3॥
காலீ கராலீ ச மனோஜவா ச
ஸுலோஹிதா யா ச ஸுதூ⁴ம்ரவர்ணா ।
ஸ்பு²லிங்கி³னீ விஶ்வருசீ ச தே³வீ
லேலாயமானா இதி ஸப்த ஜிஹ்வா: ॥ 4॥
ஏதேஷு யஶ்சரதே ப்⁴ராஜமானேஷு யதா²காலம்
சாஹுதயோ ஹ்யாத³தா³யன்ன் ।
த-ன்னயன்த்யேதா-ஸ்ஸூர்யஸ்ய ரஶ்மயோ யத்ர
தே³வானா-ம்பதிரேகோதி⁴வாஸ: ॥ 5॥
ஏஹ்யேஹீதி தமாஹுதய-ஸ்ஸுவர்சஸ:
ஸூர்யஸ்ய ரஶ்மிபி⁴ர்யஜமானஂ-வഁஹன்தி ।
ப்ரியாஂ-வாഁசமபி⁴வத³ன்த்யோர்சயன்த்ய
ஏஷ வ: புண்ய-ஸ்ஸுக்ருதோ ப்³ரஹ்மலோக: ॥ 6॥
ப்லவா ஹ்யேதே அத்³ருடா⁴ யஜ்ஞரூபா
அஷ்டாத³ஶோக்தமவரஂ-யேഁஷு கர்ம ।
ஏதச்ச்²ரேயோ யேபி⁴னந்த³ன்தி மூடா⁴
ஜராம்ருத்யு-ன்தே புனரேவாபி யன்தி ॥ 7॥
அவித்³யாயாமன்தரே வர்தமானா:
ஸ்வயம் தீ⁴ரா: பண்டி³த-ம்மன்யமானா: ।
ஜங்க⁴ன்யமானா: பரியன்தி மூடா⁴
அன்தே⁴னைவ நீயமானா யதா²ன்தா⁴: ॥ 8॥
அவித்³யாயம் ப³ஹுதா⁴ வர்தமானா வயம்
க்ருதார்தா² இத்யபி⁴மன்யன்தி பா³லா: ।
ய-த்கர்மிணோ ந ப்ரவேத³யன்தி ராகா³த்
தேனாதுரா:, க்ஷீணலோகாஶ்ச்யவன்தே ॥ 9॥
இஷ்டாபூர்த-ம்மன்யமானா வரிஷ்ட²ம்
நான்யச்ச்²ரேயோ வேத³யன்தே ப்ரமூடா⁴: ।
நாகஸ்ய ப்ருஷ்டே² தே ஸுக்ருதேனுபூ⁴த்வேமம்
லோகஂ ஹீனதரஂ-வாഁ விஶன்தி ॥ 1௦॥
தபஸ்ஶ்ரத்³தே⁴ யே ஹ்யுபவஸன்த்யரண்யே
ஶான்தா வித்³வாம்ஸோ பை⁴க்ஷ்யசர்யா-ஞ்சரன்த: ।
ஸூர்யத்³வாரேண தே விரஜா: ப்ரயான்தி
யத்ராம்ருத-ஸ்ஸ புருஷோ ஹ்யவ்யயாத்மா ॥ 11॥
பரீக்ஷ்ய லோகான் கர்மசிதான் ப்³ராஹ்மணோ
நிர்வேத³மாயான்னாஸ்த்யக்ருத: க்ருதேன ।
தத்³விஜ்ஞானார்தஂ² ஸ கு³ருமேவாபி⁴க³ச்சே²த்
ஸமித்பாணி-ஶ்ஶ்ரோத்ரியம் ப்³ரஹ்மனிஷ்ட²ம் ॥ 12॥
தஸ்மை ஸ வித்³வானுபஸன்னாய ஸம்யக்
ப்ரஶான்தசித்தாய ஶமான்விதாய ।
யேனாக்ஷர-ம்புருஷஂ-வேഁத³ ஸத்ய-ம்ப்ரோவாச
தா-ன்தத்த்வதோ ப்³ரஹ்மவித்³யாம் ॥ 13॥
॥ இதி முண்ட³கோபனிஷதி³ ப்ரத²மமுண்ட³கே த்³விதீய: க²ண்ட:³ ॥
ಮುಂಡಕ ಉಪನಿಷದ್ - ಪ್ರಥಮ ಮುಂಡಕ, ದ್ವಿತೀಯ ಕಾಂಡಃ
This document is in ಸರಳ ಕನ್ನಡ (kannada) with simplified anusvaras.
॥ ಪ್ರಥಮಮುಂಡಕೇ ದ್ವಿತೀಯಃ ಖಂಡಃ ॥
ತದೇತತ್ ಸತ್ಯಂ ಮಂತ್ರೇಷು ಕರ್ಮಾಣಿ ಕವಯೋ
ಯಾನ್ಯಪಶ್ಯಂಸ್ತಾನಿ ತ್ರೇತಾಯಾಂ ಬಹುಧಾ ಸಂತತಾನಿ ।
ತಾನ್ಯಾಚರಥ ನಿಯತಂ ಸತ್ಯಕಾಮಾ ಏಷ ವಃ
ಪಂಥಾಃ ಸುಕೃತಸ್ಯ ಲೋಕೇ ॥ 1॥
ಯದಾ ಲೇಲಾಯತೇ ಹ್ಯರ್ಚಿಃ ಸಮಿದ್ಧೇ ಹವ್ಯವಾಹನೇ ।
ತದಾಽಽಜ್ಯಭಾಗಾವಂತರೇಣಾಽಽಹುತೀಃ ಪ್ರತಿಪಾದಯೇತ್ ॥ 2॥
ಯಸ್ಯಾಗ್ನಿಹೋತ್ರಮದರ್ಶಮಪೌರ್ಣಮಾಸ-
ಮಚಾತುರ್ಮಾಸ್ಯಮನಾಗ್ರಯಣಮತಿಥಿವರ್ಜಿತಂ ಚ ।
ಅಹುತಮವೈಶ್ವದೇವಮವಿಧಿನಾ ಹುತ-
ಮಾಸಪ್ತಮಾಂಸ್ತಸ್ಯ ಲೋಕಾನ್ ಹಿನಸ್ತಿ ॥ 3॥
ಕಾಲೀ ಕರಾಲೀ ಚ ಮನೋಜವಾ ಚ
ಸುಲೋಹಿತಾ ಯಾ ಚ ಸುಧೂಮ್ರವರ್ಣಾ ।
ಸ್ಫುಲಿಂಗಿನೀ ವಿಶ್ವರುಚೀ ಚ ದೇವೀ
ಲೇಲಾಯಮಾನಾ ಇತಿ ಸಪ್ತ ಜಿಹ್ವಾಃ ॥ 4॥
ಏತೇಷು ಯಶ್ಚರತೇ ಭ್ರಾಜಮಾನೇಷು ಯಥಾಕಾಲಂ
ಚಾಹುತಯೋ ಹ್ಯಾದದಾಯನ್ನ್ ।
ತಂ ನಯಂತ್ಯೇತಾಃ ಸೂರ್ಯಸ್ಯ ರಶ್ಮಯೋ ಯತ್ರ
ದೇವಾನಾಂ ಪತಿರೇಕೋಽಧಿವಾಸಃ ॥ 5॥
ಏಹ್ಯೇಹೀತಿ ತಮಾಹುತಯಃ ಸುವರ್ಚಸಃ
ಸೂರ್ಯಸ್ಯ ರಶ್ಮಿಭಿರ್ಯಜಮಾನಂ-ವಁಹಂತಿ ।
ಪ್ರಿಯಾಂ-ವಾಁಚಮಭಿವದಂತ್ಯೋಽರ್ಚಯಂತ್ಯ
ಏಷ ವಃ ಪುಣ್ಯಃ ಸುಕೃತೋ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಃ ॥ 6॥
ಪ್ಲವಾ ಹ್ಯೇತೇ ಅದೃಢಾ ಯಜ್ಞರೂಪಾ
ಅಷ್ಟಾದಶೋಕ್ತಮವರಂ-ಯೇಁಷು ಕರ್ಮ ।
ಏತಚ್ಛ್ರೇಯೋ ಯೇಽಭಿನಂದಂತಿ ಮೂಢಾ
ಜರಾಮೃತ್ಯುಂ ತೇ ಪುನರೇವಾಪಿ ಯಂತಿ ॥ 7॥
ಅವಿದ್ಯಾಯಾಮಂತರೇ ವರ್ತಮಾನಾಃ
ಸ್ವಯಂ ಧೀರಾಃ ಪಂಡಿತಂ ಮನ್ಯಮಾನಾಃ ।
ಜಂಘನ್ಯಮಾನಾಃ ಪರಿಯಂತಿ ಮೂಢಾ
ಅಂಧೇನೈವ ನೀಯಮಾನಾ ಯಥಾಂಧಾಃ ॥ 8॥
ಅವಿದ್ಯಾಯಂ ಬಹುಧಾ ವರ್ತಮಾನಾ ವಯಂ
ಕೃತಾರ್ಥಾ ಇತ್ಯಭಿಮನ್ಯಂತಿ ಬಾಲಾಃ ।
ಯತ್ ಕರ್ಮಿಣೋ ನ ಪ್ರವೇದಯಂತಿ ರಾಗಾತ್
ತೇನಾತುರಾಃ ಕ್ಷೀಣಲೋಕಾಶ್ಚ್ಯವಂತೇ ॥ 9॥
ಇಷ್ಟಾಪೂರ್ತಂ ಮನ್ಯಮಾನಾ ವರಿಷ್ಠಂ
ನಾನ್ಯಚ್ಛ್ರೇಯೋ ವೇದಯಂತೇ ಪ್ರಮೂಢಾಃ ।
ನಾಕಸ್ಯ ಪೃಷ್ಠೇ ತೇ ಸುಕೃತೇಽನುಭೂತ್ವೇಮಂ
ಲೋಕಂ ಹೀನತರಂ-ವಾಁ ವಿಶಂತಿ ॥ 10॥
ತಪಃಶ್ರದ್ಧೇ ಯೇ ಹ್ಯುಪವಸಂತ್ಯರಣ್ಯೇ
ಶಾಂತಾ ವಿದ್ವಾಂಸೋ ಭೈಕ್ಷ್ಯಚರ್ಯಾಂ ಚರಂತಃ ।
ಸೂರ್ಯದ್ವಾರೇಣ ತೇ ವಿರಜಾಃ ಪ್ರಯಾಂತಿ
ಯತ್ರಾಮೃತಃ ಸ ಪುರುಷೋ ಹ್ಯವ್ಯಯಾತ್ಮಾ ॥ 11॥
ಪರೀಕ್ಷ್ಯ ಲೋಕಾನ್ ಕರ್ಮಚಿತಾನ್ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ
ನಿರ್ವೇದಮಾಯಾನ್ನಾಸ್ತ್ಯಕೃತಃ ಕೃತೇನ ।
ತದ್ವಿಜ್ಞಾನಾರ್ಥಂ ಸ ಗುರುಮೇವಾಭಿಗಚ್ಛೇತ್
ಸಮಿತ್ಪಾಣಿಃ ಶ್ರೋತ್ರಿಯಂ ಬ್ರಹ್ಮನಿಷ್ಠಮ್ ॥ 12॥
ತಸ್ಮೈ ಸ ವಿದ್ವಾನುಪಸನ್ನಾಯ ಸಮ್ಯಕ್
ಪ್ರಶಾಂತಚಿತ್ತಾಯ ಶಮಾನ್ವಿತಾಯ ।
ಯೇನಾಕ್ಷರಂ ಪುರುಷಂ-ವೇಁದ ಸತ್ಯಂ ಪ್ರೋವಾಚ
ತಾಂ ತತ್ತ್ವತೋ ಬ್ರಹ್ಮವಿದ್ಯಾಮ್ ॥ 13॥
॥ ಇತಿ ಮುಂಡಕೋಪನಿಷದಿ ಪ್ರಥಮಮುಂಡಕೇ ದ್ವಿತೀಯಃ ಖಂಡಃ ॥
മുംഡക ഉപനിഷദ് - പ്രഥമ മുംഡക, ദ്വിതീയ കാംഡഃ
This document is in Malayalam
॥ പ്രഥമമുംഡകേ ദ്വിതീയഃ ഖംഡഃ ॥
തദേതത് സത്യം മംത്രേഷു കര്മാണി കവയോ
യാന്യപശ്യംസ്താനി ത്രേതായാം ബഹുധാ സംതതാനി ।
താന്യാചരഥ നിയതം സത്യകാമാ ഏഷ വഃ
പംഥാഃ സുകൃതസ്യ ലോകേ ॥ 1॥
യദാ ലേലായതേ ഹ്യര്ചിഃ സമിദ്ധേ ഹവ്യവാഹനേ ।
തദാഽഽജ്യഭാഗാവംതരേണാഽഽഹുതീഃ പ്രതിപാദയേത് ॥ 2॥
യസ്യാഗ്നിഹോത്രമദര്ശമപൌര്ണമാസ-
മചാതുര്മാസ്യമനാഗ്രയണമതിഥിവര്ജിതം ച ।
അഹുതമവൈശ്വദേവമവിധിനാ ഹുത-
മാസപ്തമാംസ്തസ്യ ലോകാന് ഹിനസ്തി ॥ 3॥
കാലീ കരാലീ ച മനോജവാ ച
സുലോഹിതാ യാ ച സുധൂമ്രവര്ണാ ।
സ്ഫുലിംഗിനീ വിശ്വരുചീ ച ദേവീ
ലേലായമാനാ ഇതി സപ്ത ജിഹ്വാഃ ॥ 4॥
ഏതേഷു യശ്ചരതേ ഭ്രാജമാനേഷു യഥാകാലം
ചാഹുതയോ ഹ്യാദദായന്ന് ।
തം നയംത്യേതാഃ സൂര്യസ്യ രശ്മയോ യത്ര
ദേവാനാം പതിരേകോഽധിവാസഃ ॥ 5॥
ഏഹ്യേഹീതി തമാഹുതയഃ സുവര്ചസഃ
സൂര്യസ്യ രശ്മിഭിര്യജമാനം-വഁഹംതി ।
പ്രിയാം-വാഁചമഭിവദംത്യോഽര്ചയംത്യ
ഏഷ വഃ പുണ്യഃ സുകൃതോ ബ്രഹ്മലോകഃ ॥ 6॥
പ്ലവാ ഹ്യേതേ അദൃഢാ യജ്ഞരൂപാ
അഷ്ടാദശോക്തമവരം-യേഁഷു കര്മ ।
ഏതച്ഛ്രേയോ യേഽഭിനംദംതി മൂഢാ
ജരാമൃത്യും തേ പുനരേവാപി യംതി ॥ 7॥
അവിദ്യായാമംതരേ വര്തമാനാഃ
സ്വയം ധീരാഃ പംഡിതം മന്യമാനാഃ ।
ജംഘന്യമാനാഃ പരിയംതി മൂഢാ
അംധേനൈവ നീയമാനാ യഥാംധാഃ ॥ 8॥
അവിദ്യായം ബഹുധാ വര്തമാനാ വയം
കൃതാര്ഥാ ഇത്യഭിമന്യംതി ബാലാഃ ।
യത് കര്മിണോ ന പ്രവേദയംതി രാഗാത്
തേനാതുരാഃ ക്ഷീണലോകാശ്ച്യവംതേ ॥ 9॥
ഇഷ്ടാപൂര്തം മന്യമാനാ വരിഷ്ഠം
നാന്യച്ഛ്രേയോ വേദയംതേ പ്രമൂഢാഃ ।
നാകസ്യ പൃഷ്ഠേ തേ സുകൃതേഽനുഭൂത്വേമം
ലോകം ഹീനതരം-വാഁ വിശംതി ॥ 10॥
തപഃശ്രദ്ധേ യേ ഹ്യുപവസംത്യരണ്യേ
ശാംതാ വിദ്വാംസോ ഭൈക്ഷ്യചര്യാം ചരംതഃ ।
സൂര്യദ്വാരേണ തേ വിരജാഃ പ്രയാംതി
യത്രാമൃതഃ സ പുരുഷോ ഹ്യവ്യയാത്മാ ॥ 11॥
പരീക്ഷ്യ ലോകാന് കര്മചിതാന് ബ്രാഹ്മണോ
നിര്വേദമായാന്നാസ്ത്യകൃതഃ കൃതേന ।
തദ്വിജ്ഞാനാര്ഥം സ ഗുരുമേവാഭിഗച്ഛേത്
സമിത്പാണിഃ ശ്രോത്രിയം ബ്രഹ്മനിഷ്ഠമ് ॥ 12॥
തസ്മൈ സ വിദ്വാനുപസന്നായ സമ്യക്
പ്രശാംതചിത്തായ ശമാന്വിതായ ।
യേനാക്ഷരം പുരുഷം-വേഁദ സത്യം പ്രോവാച
താം തത്ത്വതോ ബ്രഹ്മവിദ്യാമ് ॥ 13॥
॥ ഇതി മുംഡകോപനിഷദി പ്രഥമമുംഡകേ ദ്വിതീയഃ ഖംഡഃ ॥
મુંડક ઉપનિષદ્ - પ્રથમ મુંડક, દ્વિતીય કાંડઃ
This document is in Gujarati
॥ પ્રથમમુંડકે દ્વિતીયઃ ખંડઃ ॥
તદેતત્ સત્યં મંત્રેષુ કર્માણિ કવયો
યાન્યપશ્યંસ્તાનિ ત્રેતાયાં બહુધા સંતતાનિ ।
તાન્યાચરથ નિયતં સત્યકામા એષ વઃ
પંથાઃ સુકૃતસ્ય લોકે ॥ 1॥
યદા લેલાયતે હ્યર્ચિઃ સમિદ્ધે હવ્યવાહને ।
તદાઽઽજ્યભાગાવંતરેણાઽઽહુતીઃ પ્રતિપાદયેત્ ॥ 2॥
યસ્યાગ્નિહોત્રમદર્શમપૌર્ણમાસ-
મચાતુર્માસ્યમનાગ્રયણમતિથિવર્જિતં ચ ।
અહુતમવૈશ્વદેવમવિધિના હુત-
માસપ્તમાંસ્તસ્ય લોકાન્ હિનસ્તિ ॥ 3॥
કાલી કરાલી ચ મનોજવા ચ
સુલોહિતા યા ચ સુધૂમ્રવર્ણા ।
સ્ફુલિંગિની વિશ્વરુચી ચ દેવી
લેલાયમાના ઇતિ સપ્ત જિહ્વાઃ ॥ 4॥
એતેષુ યશ્ચરતે ભ્રાજમાનેષુ યથાકાલં
ચાહુતયો હ્યાદદાયન્ન્ ।
તં નયંત્યેતાઃ સૂર્યસ્ય રશ્મયો યત્ર
દેવાનાં પતિરેકોઽધિવાસઃ ॥ 5॥
એહ્યેહીતિ તમાહુતયઃ સુવર્ચસઃ
સૂર્યસ્ય રશ્મિભિર્યજમાનં-વઁહંતિ ।
પ્રિયાં-વાઁચમભિવદંત્યોઽર્ચયંત્ય
એષ વઃ પુણ્યઃ સુકૃતો બ્રહ્મલોકઃ ॥ 6॥
પ્લવા હ્યેતે અદૃઢા યજ્ઞરૂપા
અષ્ટાદશોક્તમવરં-યેઁષુ કર્મ ।
એતચ્છ્રેયો યેઽભિનંદંતિ મૂઢા
જરામૃત્યું તે પુનરેવાપિ યંતિ ॥ 7॥
અવિદ્યાયામંતરે વર્તમાનાઃ
સ્વયં ધીરાઃ પંડિતં મન્યમાનાઃ ।
જંઘન્યમાનાઃ પરિયંતિ મૂઢા
અંધેનૈવ નીયમાના યથાંધાઃ ॥ 8॥
અવિદ્યાયં બહુધા વર્તમાના વયં
કૃતાર્થા ઇત્યભિમન્યંતિ બાલાઃ ।
યત્ કર્મિણો ન પ્રવેદયંતિ રાગાત્
તેનાતુરાઃ ક્ષીણલોકાશ્ચ્યવંતે ॥ 9॥
ઇષ્ટાપૂર્તં મન્યમાના વરિષ્ઠં
નાન્યચ્છ્રેયો વેદયંતે પ્રમૂઢાઃ ।
નાકસ્ય પૃષ્ઠે તે સુકૃતેઽનુભૂત્વેમં
લોકં હીનતરં-વાઁ વિશંતિ ॥ 10॥
તપઃશ્રદ્ધે યે હ્યુપવસંત્યરણ્યે
શાંતા વિદ્વાંસો ભૈક્ષ્યચર્યાં ચરંતઃ ।
સૂર્યદ્વારેણ તે વિરજાઃ પ્રયાંતિ
યત્રામૃતઃ સ પુરુષો હ્યવ્યયાત્મા ॥ 11॥
પરીક્ષ્ય લોકાન્ કર્મચિતાન્ બ્રાહ્મણો
નિર્વેદમાયાન્નાસ્ત્યકૃતઃ કૃતેન ।
તદ્વિજ્ઞાનાર્થં સ ગુરુમેવાભિગચ્છેત્
સમિત્પાણિઃ શ્રોત્રિયં બ્રહ્મનિષ્ઠમ્ ॥ 12॥
તસ્મૈ સ વિદ્વાનુપસન્નાય સમ્યક્
પ્રશાંતચિત્તાય શમાન્વિતાય ।
યેનાક્ષરં પુરુષં-વેઁદ સત્યં પ્રોવાચ
તાં તત્ત્વતો બ્રહ્મવિદ્યામ્ ॥ 13॥
॥ ઇતિ મુંડકોપનિષદિ પ્રથમમુંડકે દ્વિતીયઃ ખંડઃ ॥
ମୁଂଡକ ଉପନିଷଦ୍ - ପ୍ରଥମ ମୁଂଡକ, ଦ୍ଵିତୀୟ କାଂଡଃ
This document is in Odia
॥ ପ୍ରଥମମୁଂଡକେ ଦ୍ଵିତୀୟଃ ଖଂଡଃ ॥
ତଦେତତ୍ ସତ୍ୟଂ ମଂତ୍ରେଷୁ କର୍ମାଣି କଵୟୋ
ୟାନ୍ୟପଶ୍ୟଂସ୍ତାନି ତ୍ରେତାୟାଂ ବହୁଧା ସଂତତାନି ।
ତାନ୍ୟାଚରଥ ନିୟତଂ ସତ୍ୟକାମା ଏଷ ଵଃ
ପଂଥାଃ ସୁକୃତସ୍ୟ ଲୋକେ ॥ 1॥
ୟଦା ଲେଲାୟତେ ହ୍ୟର୍ଚିଃ ସମିଦ୍ଧେ ହଵ୍ୟଵାହନେ ।
ତଦାଽଽଜ୍ୟଭାଗାଵଂତରେଣାଽଽହୁତୀଃ ପ୍ରତିପାଦୟେତ୍ ॥ 2॥
ୟସ୍ୟାଗ୍ନିହୋତ୍ରମଦର୍ଶମପୌର୍ଣମାସ-
ମଚାତୁର୍ମାସ୍ୟମନାଗ୍ରୟଣମତିଥିଵର୍ଜିତଂ ଚ ।
ଅହୁତମଵୈଶ୍ଵଦେଵମଵିଧିନା ହୁତ-
ମାସପ୍ତମାଂସ୍ତସ୍ୟ ଲୋକାନ୍ ହିନସ୍ତି ॥ 3॥
କାଲୀ କରାଲୀ ଚ ମନୋଜଵା ଚ
ସୁଲୋହିତା ୟା ଚ ସୁଧୂମ୍ରଵର୍ଣା ।
ସ୍ଫୁଲିଂଗିନୀ ଵିଶ୍ଵରୁଚୀ ଚ ଦେଵୀ
ଲେଲାୟମାନା ଇତି ସପ୍ତ ଜିହ୍ଵାଃ ॥ 4॥
ଏତେଷୁ ୟଶ୍ଚରତେ ଭ୍ରାଜମାନେଷୁ ୟଥାକାଲଂ
ଚାହୁତୟୋ ହ୍ୟାଦଦାୟନ୍ନ୍ ।
ତଂ ନୟଂତ୍ୟେତାଃ ସୂର୍ୟସ୍ୟ ରଶ୍ମୟୋ ୟତ୍ର
ଦେଵାନାଂ ପତିରେକୋଽଧିଵାସଃ ॥ 5॥
ଏହ୍ୟେହୀତି ତମାହୁତୟଃ ସୁଵର୍ଚସଃ
ସୂର୍ୟସ୍ୟ ରଶ୍ମିଭିର୍ୟଜମାନଂ-ଵଁହଂତି ।
ପ୍ରିୟାଂ-ଵାଁଚମଭିଵଦଂତ୍ୟୋଽର୍ଚୟଂତ୍ୟ
ଏଷ ଵଃ ପୁଣ୍ୟଃ ସୁକୃତୋ ବ୍ରହ୍ମଲୋକଃ ॥ 6॥
ପ୍ଲଵା ହ୍ୟେତେ ଅଦୃଢା ୟଜ୍ଞରୂପା
ଅଷ୍ଟାଦଶୋକ୍ତମଵରଂ-ୟେଁଷୁ କର୍ମ ।
ଏତଚ୍ଛ୍ରେୟୋ ୟେଽଭିନଂଦଂତି ମୂଢା
ଜରାମୃତ୍ୟୁଂ ତେ ପୁନରେଵାପି ୟଂତି ॥ 7॥
ଅଵିଦ୍ୟାୟାମଂତରେ ଵର୍ତମାନାଃ
ସ୍ଵୟଂ ଧୀରାଃ ପଂଡିତଂ ମନ୍ୟମାନାଃ ।
ଜଂଘନ୍ୟମାନାଃ ପରିୟଂତି ମୂଢା
ଅଂଧେନୈଵ ନୀୟମାନା ୟଥାଂଧାଃ ॥ 8॥
ଅଵିଦ୍ୟାୟଂ ବହୁଧା ଵର୍ତମାନା ଵୟଂ
କୃତାର୍ଥା ଇତ୍ୟଭିମନ୍ୟଂତି ବାଲାଃ ।
ୟତ୍ କର୍ମିଣୋ ନ ପ୍ରଵେଦୟଂତି ରାଗାତ୍
ତେନାତୁରାଃ କ୍ଷୀଣଲୋକାଶ୍ଚ୍ୟଵଂତେ ॥ 9॥
ଇଷ୍ଟାପୂର୍ତଂ ମନ୍ୟମାନା ଵରିଷ୍ଠଂ
ନାନ୍ୟଚ୍ଛ୍ରେୟୋ ଵେଦୟଂତେ ପ୍ରମୂଢାଃ ।
ନାକସ୍ୟ ପୃଷ୍ଠେ ତେ ସୁକୃତେଽନୁଭୂତ୍ଵେମଂ
ଲୋକଂ ହୀନତରଂ-ଵାଁ ଵିଶଂତି ॥ 10॥
ତପଃଶ୍ରଦ୍ଧେ ୟେ ହ୍ୟୁପଵସଂତ୍ୟରଣ୍ୟେ
ଶାଂତା ଵିଦ୍ଵାଂସୋ ଭୈକ୍ଷ୍ୟଚର୍ୟାଂ ଚରଂତଃ ।
ସୂର୍ୟଦ୍ଵାରେଣ ତେ ଵିରଜାଃ ପ୍ରୟାଂତି
ୟତ୍ରାମୃତଃ ସ ପୁରୁଷୋ ହ୍ୟଵ୍ୟୟାତ୍ମା ॥ 11॥
ପରୀକ୍ଷ୍ୟ ଲୋକାନ୍ କର୍ମଚିତାନ୍ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ
ନିର୍ଵେଦମାୟାନ୍ନାସ୍ତ୍ୟକୃତଃ କୃତେନ ।
ତଦ୍ଵିଜ୍ଞାନାର୍ଥଂ ସ ଗୁରୁମେଵାଭିଗଚ୍ଛେତ୍
ସମିତ୍ପାଣିଃ ଶ୍ରୋତ୍ରିୟଂ ବ୍ରହ୍ମନିଷ୍ଠମ୍ ॥ 12॥
ତସ୍ମୈ ସ ଵିଦ୍ଵାନୁପସନ୍ନାୟ ସମ୍ୟକ୍
ପ୍ରଶାଂତଚିତ୍ତାୟ ଶମାନ୍ଵିତାୟ ।
ୟେନାକ୍ଷରଂ ପୁରୁଷଂ-ଵେଁଦ ସତ୍ୟଂ ପ୍ରୋଵାଚ
ତାଂ ତତ୍ତ୍ଵତୋ ବ୍ରହ୍ମଵିଦ୍ୟାମ୍ ॥ 13॥
॥ ଇତି ମୁଂଡକୋପନିଷଦି ପ୍ରଥମମୁଂଡକେ ଦ୍ଵିତୀୟଃ ଖଂଡଃ ॥
মুংডক উপনিষদ্ - প্রথম মুংডক, দ্বিতীয কাংডঃ
This document is in Bengali.
॥ প্রথমমুংডকে দ্বিতীযঃ খংডঃ ॥
তদেতত্ সত্যং মংত্রেষু কর্মাণি কবযো
যান্যপশ্যংস্তানি ত্রেতাযাং বহুধা সংততানি ।
তান্যাচরথ নিযতং সত্যকামা এষ বঃ
পংথাঃ সুকৃতস্য লোকে ॥ 1॥
যদা লেলাযতে হ্যর্চিঃ সমিদ্ধে হব্যবাহনে ।
তদাঽঽজ্যভাগাবংতরেণাঽঽহুতীঃ প্রতিপাদযেত্ ॥ 2॥
যস্যাগ্নিহোত্রমদর্শমপৌর্ণমাস-
মচাতুর্মাস্যমনাগ্রযণমতিথিবর্জিতং চ ।
অহুতমবৈশ্বদেবমবিধিনা হুত-
মাসপ্তমাংস্তস্য লোকান্ হিনস্তি ॥ 3॥
কালী করালী চ মনোজবা চ
সুলোহিতা যা চ সুধূম্রবর্ণা ।
স্ফুলিংগিনী বিশ্বরুচী চ দেবী
লেলাযমানা ইতি সপ্ত জিহ্বাঃ ॥ 4॥
এতেষু যশ্চরতে ভ্রাজমানেষু যথাকালং
চাহুতযো হ্যাদদাযন্ন্ ।
তং নযংত্যেতাঃ সূর্যস্য রশ্মযো যত্র
দেবানাং পতিরেকোঽধিবাসঃ ॥ 5॥
এহ্যেহীতি তমাহুতযঃ সুবর্চসঃ
সূর্যস্য রশ্মিভির্যজমানং-বঁহংতি ।
প্রিযাং-বাঁচমভিবদংত্যোঽর্চযংত্য
এষ বঃ পুণ্যঃ সুকৃতো ব্রহ্মলোকঃ ॥ 6॥
প্লবা হ্যেতে অদৃঢা যজ্ঞরূপা
অষ্টাদশোক্তমবরং-যেঁষু কর্ম ।
এতচ্ছ্রেযো যেঽভিনংদংতি মূঢা
জরামৃত্যুং তে পুনরেবাপি যংতি ॥ 7॥
অবিদ্যাযামংতরে বর্তমানাঃ
স্বযং ধীরাঃ পংডিতং মন্যমানাঃ ।
জংঘন্যমানাঃ পরিযংতি মূঢা
অংধেনৈব নীযমানা যথাংধাঃ ॥ 8॥
অবিদ্যাযং বহুধা বর্তমানা বযং
কৃতার্থা ইত্যভিমন্যংতি বালাঃ ।
যত্ কর্মিণো ন প্রবেদযংতি রাগাত্
তেনাতুরাঃ ক্ষীণলোকাশ্চ্যবংতে ॥ 9॥
ইষ্টাপূর্তং মন্যমানা বরিষ্ঠং
নান্যচ্ছ্রেযো বেদযংতে প্রমূঢাঃ ।
নাকস্য পৃষ্ঠে তে সুকৃতেঽনুভূত্বেমং
লোকং হীনতরং-বাঁ বিশংতি ॥ 10॥
তপঃশ্রদ্ধে যে হ্যুপবসংত্যরণ্যে
শাংতা বিদ্বাংসো ভৈক্ষ্যচর্যাং চরংতঃ ।
সূর্যদ্বারেণ তে বিরজাঃ প্রযাংতি
যত্রামৃতঃ স পুরুষো হ্যব্যযাত্মা ॥ 11॥
পরীক্ষ্য লোকান্ কর্মচিতান্ ব্রাহ্মণো
নির্বেদমাযান্নাস্ত্যকৃতঃ কৃতেন ।
তদ্বিজ্ঞানার্থং স গুরুমেবাভিগচ্ছেত্
সমিত্পাণিঃ শ্রোত্রিযং ব্রহ্মনিষ্ঠম্ ॥ 12॥
তস্মৈ স বিদ্বানুপসন্নায সম্যক্
প্রশাংতচিত্তায শমান্বিতায ।
যেনাক্ষরং পুরুষং-বেঁদ সত্যং প্রোবাচ
তাং তত্ত্বতো ব্রহ্মবিদ্যাম্ ॥ 13॥
॥ ইতি মুংডকোপনিষদি প্রথমমুংডকে দ্বিতীযঃ খংডঃ ॥
मुंडक उपनिषद् - प्रथम मुंडक, द्वितीय कांडः
This document is in सरल देवनागरी (Devanagari) script, commonly used for Marathi language.
॥ प्रथममुंडके द्वितीयः खंडः ॥
तदेतत् सत्यं मंत्रेषु कर्माणि कवयो
यान्यपश्यंस्तानि त्रेतायां बहुधा संततानि ।
तान्याचरथ नियतं सत्यकामा एष वः
पंथाः सुकृतस्य लोके ॥ 1॥
यदा लेलायते ह्यर्चिः समिद्धे हव्यवाहने ।
तदाऽऽज्यभागावंतरेणाऽऽहुतीः प्रतिपादयेत् ॥ 2॥
यस्याग्निहोत्रमदर्शमपौर्णमास-
मचातुर्मास्यमनाग्रयणमतिथिवर्जितं च ।
अहुतमवैश्वदेवमविधिना हुत-
मासप्तमांस्तस्य लोकान् हिनस्ति ॥ 3॥
काली कराली च मनोजवा च
सुलोहिता या च सुधूम्रवर्णा ।
स्फुलिंगिनी विश्वरुची च देवी
लेलायमाना इति सप्त जिह्वाः ॥ 4॥
एतेषु यश्चरते भ्राजमानेषु यथाकालं
चाहुतयो ह्याददायन्न् ।
तं नयंत्येताः सूर्यस्य रश्मयो यत्र
देवानां पतिरेकोऽधिवासः ॥ 5॥
एह्येहीति तमाहुतयः सुवर्चसः
सूर्यस्य रश्मिभिर्यजमानं-वँहंति ।
प्रियां-वाँचमभिवदंत्योऽर्चयंत्य
एष वः पुण्यः सुकृतो ब्रह्मलोकः ॥ 6॥
प्लवा ह्येते अदृढा यज्ञरूपा
अष्टादशोक्तमवरं-येँषु कर्म ।
एतच्छ्रेयो येऽभिनंदंति मूढा
जरामृत्युं ते पुनरेवापि यंति ॥ 7॥
अविद्यायामंतरे वर्तमानाः
स्वयं धीराः पंडितं मन्यमानाः ।
जंघन्यमानाः परियंति मूढा
अंधेनैव नीयमाना यथांधाः ॥ 8॥
अविद्यायं बहुधा वर्तमाना वयं
कृतार्था इत्यभिमन्यंति बालाः ।
यत् कर्मिणो न प्रवेदयंति रागात्
तेनातुराः क्षीणलोकाश्च्यवंते ॥ 9॥
इष्टापूर्तं मन्यमाना वरिष्ठं
नान्यच्छ्रेयो वेदयंते प्रमूढाः ।
नाकस्य पृष्ठे ते सुकृतेऽनुभूत्वेमं
लोकं हीनतरं-वाँ विशंति ॥ 10॥
तपःश्रद्धे ये ह्युपवसंत्यरण्ये
शांता विद्वांसो भैक्ष्यचर्यां चरंतः ।
सूर्यद्वारेण ते विरजाः प्रयांति
यत्रामृतः स पुरुषो ह्यव्ययात्मा ॥ 11॥
परीक्ष्य लोकान् कर्मचितान् ब्राह्मणो
निर्वेदमायान्नास्त्यकृतः कृतेन ।
तद्विज्ञानार्थं स गुरुमेवाभिगच्छेत्
समित्पाणिः श्रोत्रियं ब्रह्मनिष्ठम् ॥ 12॥
तस्मै स विद्वानुपसन्नाय सम्यक्
प्रशांतचित्ताय शमान्विताय ।
येनाक्षरं पुरुषं-वेँद सत्यं प्रोवाच
तां तत्त्वतो ब्रह्मविद्याम् ॥ 13॥
॥ इति मुंडकोपनिषदि प्रथममुंडके द्वितीयः खंडः ॥
মুংডক উপনিষদ্ - প্রথম মুংডক, দ্বিতীয কাংডঃ
This document is in Assamese
॥ প্রথমমুংডকে দ্বিতীযঃ খংডঃ ॥
তদেতত্ সত্যং মংত্রেষু কর্মাণি কবযো
যান্যপশ্যংস্তানি ত্রেতাযাং বহুধা সংততানি ।
তান্যাচরথ নিযতং সত্যকামা এষ বঃ
পংথাঃ সুকৃতস্য লোকে ॥ 1॥
যদা লেলাযতে হ্যর্চিঃ সমিদ্ধে হব্যবাহনে ।
তদাঽঽজ্যভাগাবংতরেণাঽঽহুতীঃ প্রতিপাদযেত্ ॥ 2॥
যস্যাগ্নিহোত্রমদর্শমপৌর্ণমাস-
মচাতুর্মাস্যমনাগ্রযণমতিথিবর্জিতং চ ।
অহুতমবৈশ্বদেবমবিধিনা হুত-
মাসপ্তমাংস্তস্য লোকান্ হিনস্তি ॥ 3॥
কালী করালী চ মনোজবা চ
সুলোহিতা যা চ সুধূম্রবর্ণা ।
স্ফুলিংগিনী বিশ্বরুচী চ দেবী
লেলাযমানা ইতি সপ্ত জিহ্বাঃ ॥ 4॥
এতেষু যশ্চরতে ভ্রাজমানেষু যথাকালং
চাহুতযো হ্যাদদাযন্ন্ ।
তং নযংত্যেতাঃ সূর্যস্য রশ্মযো যত্র
দেবানাং পতিরেকোঽধিবাসঃ ॥ 5॥
এহ্যেহীতি তমাহুতযঃ সুবর্চসঃ
সূর্যস্য রশ্মিভির্যজমানং-বঁহংতি ।
প্রিযাং-বাঁচমভিবদংত্যোঽর্চযংত্য
এষ বঃ পুণ্যঃ সুকৃতো ব্রহ্মলোকঃ ॥ 6॥
প্লবা হ্যেতে অদৃঢা যজ্ঞরূপা
অষ্টাদশোক্তমবরং-যেঁষু কর্ম ।
এতচ্ছ্রেযো যেঽভিনংদংতি মূঢা
জরামৃত্যুং তে পুনরেবাপি যংতি ॥ 7॥
অবিদ্যাযামংতরে বর্তমানাঃ
স্বযং ধীরাঃ পংডিতং মন্যমানাঃ ।
জংঘন্যমানাঃ পরিযংতি মূঢা
অংধেনৈব নীযমানা যথাংধাঃ ॥ 8॥
অবিদ্যাযং বহুধা বর্তমানা বযং
কৃতার্থা ইত্যভিমন্যংতি বালাঃ ।
যত্ কর্মিণো ন প্রবেদযংতি রাগাত্
তেনাতুরাঃ ক্ষীণলোকাশ্চ্যবংতে ॥ 9॥
ইষ্টাপূর্তং মন্যমানা বরিষ্ঠং
নান্যচ্ছ্রেযো বেদযংতে প্রমূঢাঃ ।
নাকস্য পৃষ্ঠে তে সুকৃতেঽনুভূত্বেমং
লোকং হীনতরং-বাঁ বিশংতি ॥ 10॥
তপঃশ্রদ্ধে যে হ্যুপবসংত্যরণ্যে
শাংতা বিদ্বাংসো ভৈক্ষ্যচর্যাং চরংতঃ ।
সূর্যদ্বারেণ তে বিরজাঃ প্রযাংতি
যত্রামৃতঃ স পুরুষো হ্যব্যযাত্মা ॥ 11॥
পরীক্ষ্য লোকান্ কর্মচিতান্ ব্রাহ্মণো
নির্বেদমাযান্নাস্ত্যকৃতঃ কৃতেন ।
তদ্বিজ্ঞানার্থং স গুরুমেবাভিগচ্ছেত্
সমিত্পাণিঃ শ্রোত্রিযং ব্রহ্মনিষ্ঠম্ ॥ 12॥
তস্মৈ স বিদ্বানুপসন্নায সম্যক্
প্রশাংতচিত্তায শমান্বিতায ।
যেনাক্ষরং পুরুষং-বেঁদ সত্যং প্রোবাচ
তাং তত্ত্বতো ব্রহ্মবিদ্যাম্ ॥ 13॥
॥ ইতি মুংডকোপনিষদি প্রথমমুংডকে দ্বিতীযঃ খংডঃ ॥
ਮੁਂਡਕ ਉਪਨਿਸ਼ਦ੍ - ਪ੍ਰਥਮ ਮੁਂਡਕ, ਦ੍ਵਿਤੀਯ ਕਾਂਡਃ
This document is in Gurmukhi script, commonly used for Punjabi language.
॥ ਪ੍ਰਥਮਮੁਂਡਕੇ ਦ੍ਵਿਤੀਯਃ ਖਂਡਃ ॥
ਤਦੇਤਤ੍ ਸਤ੍ਯਂ ਮਂਤ੍ਰੇਸ਼ੁ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਕਵਯੋ
ਯਾਨ੍ਯਪਸ਼੍ਯਂਸ੍ਤਾਨਿ ਤ੍ਰੇਤਾਯਾਂ ਬਹੁਧਾ ਸਂਤਤਾਨਿ ।
ਤਾਨ੍ਯਾਚਰਥ ਨਿਯਤਂ ਸਤ੍ਯਕਾਮਾ ਏਸ਼ ਵਃ
ਪਂਥਾਃ ਸੁਕ੍ਰੁਰੁਇਤਸ੍ਯ ਲੋਕੇ ॥ 1॥
ਯਦਾ ਲੇਲਾਯਤੇ ਹ੍ਯਰ੍ਚਿਃ ਸਮਿਦ੍ਧੇ ਹਵ੍ਯਵਾਹਨੇ ।
ਤਦਾਜ੍ਯਭਾਗਾਵਂਤਰੇਣਾਹੁਤੀਃ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਯੇਤ੍ ॥ 2॥
ਯਸ੍ਯਾਗ੍ਨਿਹੋਤ੍ਰਮਦਰ੍ਸ਼ਮਪੌਰ੍ਣਮਾਸ-
ਮਚਾਤੁਰ੍ਮਾਸ੍ਯਮਨਾਗ੍ਰਯਣਮਤਿਥਿਵਰ੍ਜਿਤਂ ਚ ।
ਅਹੁਤਮਵੈਸ਼੍ਵਦੇਵਮਵਿਧਿਨਾ ਹੁਤ-
ਮਾਸਪ੍ਤਮਾਂਸ੍ਤਸ੍ਯ ਲੋਕਾਨ੍ ਹਿਨਸ੍ਤਿ ॥ 3॥
ਕਾਲੀ ਕਰਾਲੀ ਚ ਮਨੋਜਵਾ ਚ
ਸੁਲੋਹਿਤਾ ਯਾ ਚ ਸੁਧੂਮ੍ਰਵਰ੍ਣਾ ।
ਸ੍ਫੁਲਿਂਗਿਨੀ ਵਿਸ਼੍ਵਰੁਚੀ ਚ ਦੇਵੀ
ਲੇਲਾਯਮਾਨਾ ਇਤਿ ਸਪ੍ਤ ਜਿਹ੍ਵਾਃ ॥ 4॥
ਏਤੇਸ਼ੁ ਯਸ਼੍ਚਰਤੇ ਭ੍ਰਾਜਮਾਨੇਸ਼ੁ ਯਥਾਕਾਲਂ
ਚਾਹੁਤਯੋ ਹ੍ਯਾਦਦਾਯਨ੍ਨ੍ ।
ਤਂ ਨਯਂਤ੍ਯੇਤਾਃ ਸੂਰ੍ਯਸ੍ਯ ਰਸ਼੍ਮਯੋ ਯਤ੍ਰ
ਦੇਵਾਨਾਂ ਪਤਿਰੇਕੋਧਿਵਾਸਃ ॥ 5॥
ਏਹ੍ਯੇਹੀਤਿ ਤਮਾਹੁਤਯਃ ਸੁਵਰ੍ਚਸਃ
ਸੂਰ੍ਯਸ੍ਯ ਰਸ਼੍ਮਿਭਿਰ੍ਯਜਮਾਨਂ-ਵਁਹਂਤਿ ।
ਪ੍ਰਿਯਾਂ-ਵਾਁਚਮਭਿਵਦਂਤ੍ਯੋਰ੍ਚਯਂਤ੍ਯ
ਏਸ਼ ਵਃ ਪੁਣ੍ਯਃ ਸੁਕ੍ਰੁਰੁਇਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਃ ॥ 6॥
ਪ੍ਲਵਾ ਹ੍ਯੇਤੇ ਅਦ੍ਰੁਰੁਇਢਾ ਯਜ੍ਞਰੂਪਾ
ਅਸ਼੍ਟਾਦਸ਼ੋਕ੍ਤਮਵਰਂ-ਯੇਁਸ਼ੁ ਕਰ੍ਮ ।
ਏਤਚ੍ਛ੍ਰੇਯੋ ਯੇਭਿਨਂਦਂਤਿ ਮੂਢਾ
ਜਰਾਮ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਯੁਂ ਤੇ ਪੁਨਰੇਵਾਪਿ ਯਂਤਿ ॥ 7॥
ਅਵਿਦ੍ਯਾਯਾਮਂਤਰੇ ਵਰ੍ਤਮਾਨਾਃ
ਸ੍ਵਯਂ ਧੀਰਾਃ ਪਂਡਿਤਂ ਮਨ੍ਯਮਾਨਾਃ ।
ਜਂਘਨ੍ਯਮਾਨਾਃ ਪਰਿਯਂਤਿ ਮੂਢਾ
ਅਂਧੇਨੈਵ ਨੀਯਮਾਨਾ ਯਥਾਂਧਾਃ ॥ 8॥
ਅਵਿਦ੍ਯਾਯਂ ਬਹੁਧਾ ਵਰ੍ਤਮਾਨਾ ਵਯਂ
ਕ੍ਰੁਰੁਇਤਾਰ੍ਥਾ ਇਤ੍ਯਭਿਮਨ੍ਯਂਤਿ ਬਾਲਾਃ ।
ਯਤ੍ ਕਰ੍ਮਿਣੋ ਨ ਪ੍ਰਵੇਦਯਂਤਿ ਰਾਗਾਤ੍
ਤੇਨਾਤੁਰਾਃ ਕ੍ਸ਼ੀਣਲੋਕਾਸ਼੍ਚ੍ਯਵਂਤੇ ॥ 9॥
ਇਸ਼੍ਟਾਪੂਰ੍ਤਂ ਮਨ੍ਯਮਾਨਾ ਵਰਿਸ਼੍ਠਂ
ਨਾਨ੍ਯਚ੍ਛ੍ਰੇਯੋ ਵੇਦਯਂਤੇ ਪ੍ਰਮੂਢਾਃ ।
ਨਾਕਸ੍ਯ ਪ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਠੇ ਤੇ ਸੁਕ੍ਰੁਰੁਇਤੇਨੁਭੂਤ੍ਵੇਮਂ
ਲੋਕਂ ਹੀਨਤਰਂ-ਵਾਁ ਵਿਸ਼ਂਤਿ ॥ 10॥
ਤਪਃਸ਼੍ਰਦ੍ਧੇ ਯੇ ਹ੍ਯੁਪਵਸਂਤ੍ਯਰਣ੍ਯੇ
ਸ਼ਾਂਤਾ ਵਿਦ੍ਵਾਂਸੋ ਭੈਕ੍ਸ਼੍ਯਚਰ੍ਯਾਂ ਚਰਂਤਃ ।
ਸੂਰ੍ਯਦ੍ਵਾਰੇਣ ਤੇ ਵਿਰਜਾਃ ਪ੍ਰਯਾਂਤਿ
ਯਤ੍ਰਾਮ੍ਰੁਰੁਇਤਃ ਸ ਪੁਰੁਸ਼ੋ ਹ੍ਯਵ੍ਯਯਾਤ੍ਮਾ ॥ 11॥
ਪਰੀਕ੍ਸ਼੍ਯ ਲੋਕਾਨ੍ ਕਰ੍ਮਚਿਤਾਨ੍ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ
ਨਿਰ੍ਵੇਦਮਾਯਾਨ੍ਨਾਸ੍ਤ੍ਯਕ੍ਰੁਰੁਇਤਃ ਕ੍ਰੁਰੁਇਤੇਨ ।
ਤਦ੍ਵਿਜ੍ਞਾਨਾਰ੍ਥਂ ਸ ਗੁਰੁਮੇਵਾਭਿਗਚ੍ਛੇਤ੍
ਸਮਿਤ੍ਪਾਣਿਃ ਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰਿਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨਿਸ਼੍ਠਮ੍ ॥ 12॥
ਤਸ੍ਮੈ ਸ ਵਿਦ੍ਵਾਨੁਪਸਨ੍ਨਾਯ ਸਮ੍ਯਕ੍
ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤਚਿਤ੍ਤਾਯ ਸ਼ਮਾਨ੍ਵਿਤਾਯ ।
ਯੇਨਾਕ੍ਸ਼ਰਂ ਪੁਰੁਸ਼ਂ-ਵੇਁਦ ਸਤ੍ਯਂ ਪ੍ਰੋਵਾਚ
ਤਾਂ ਤਤ੍ਤ੍ਵਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਦ੍ਯਾਮ੍ ॥ 13॥
॥ ਇਤਿ ਮੁਂਡਕੋਪਨਿਸ਼ਦਿ ਪ੍ਰਥਮਮੁਂਡਕੇ ਦ੍ਵਿਤੀਯਃ ਖਂਡਃ ॥
मुंडक उपनिषद् - प्रथम मुंडक, द्वितीय कांडः
This document is in सरल देवनागरी (hindi) script with simplified anusvaras.
॥ प्रथममुंडके द्वितीयः खंडः ॥
तदेतत् सत्यं मंत्रेषु कर्माणि कवयो
यान्यपश्यंस्तानि त्रेतायां बहुधा संततानि ।
तान्याचरथ नियतं सत्यकामा एष वः
पंथाः सुकृतस्य लोके ॥ 1॥
यदा लेलायते ह्यर्चिः समिद्धे हव्यवाहने ।
तदाऽऽज्यभागावंतरेणाऽऽहुतीः प्रतिपादयेत् ॥ 2॥
यस्याग्निहोत्रमदर्शमपौर्णमास-
मचातुर्मास्यमनाग्रयणमतिथिवर्जितं च ।
अहुतमवैश्वदेवमविधिना हुत-
मासप्तमांस्तस्य लोकान् हिनस्ति ॥ 3॥
काली कराली च मनोजवा च
सुलोहिता या च सुधूम्रवर्णा ।
स्फुलिंगिनी विश्वरुची च देवी
लेलायमाना इति सप्त जिह्वाः ॥ 4॥
एतेषु यश्चरते भ्राजमानेषु यथाकालं
चाहुतयो ह्याददायन्न् ।
तं नयंत्येताः सूर्यस्य रश्मयो यत्र
देवानां पतिरेकोऽधिवासः ॥ 5॥
एह्येहीति तमाहुतयः सुवर्चसः
सूर्यस्य रश्मिभिर्यजमानं-वँहंति ।
प्रियां-वाँचमभिवदंत्योऽर्चयंत्य
एष वः पुण्यः सुकृतो ब्रह्मलोकः ॥ 6॥
प्लवा ह्येते अदृढा यज्ञरूपा
अष्टादशोक्तमवरं-येँषु कर्म ।
एतच्छ्रेयो येऽभिनंदंति मूढा
जरामृत्युं ते पुनरेवापि यंति ॥ 7॥
अविद्यायामंतरे वर्तमानाः
स्वयं धीराः पंडितं मन्यमानाः ।
जंघन्यमानाः परियंति मूढा
अंधेनैव नीयमाना यथांधाः ॥ 8॥
अविद्यायं बहुधा वर्तमाना वयं
कृतार्था इत्यभिमन्यंति बालाः ।
यत् कर्मिणो न प्रवेदयंति रागात्
तेनातुराः क्षीणलोकाश्च्यवंते ॥ 9॥
इष्टापूर्तं मन्यमाना वरिष्ठं
नान्यच्छ्रेयो वेदयंते प्रमूढाः ।
नाकस्य पृष्ठे ते सुकृतेऽनुभूत्वेमं
लोकं हीनतरं-वाँ विशंति ॥ 10॥
तपःश्रद्धे ये ह्युपवसंत्यरण्ये
शांता विद्वांसो भैक्ष्यचर्यां चरंतः ।
सूर्यद्वारेण ते विरजाः प्रयांति
यत्रामृतः स पुरुषो ह्यव्ययात्मा ॥ 11॥
परीक्ष्य लोकान् कर्मचितान् ब्राह्मणो
निर्वेदमायान्नास्त्यकृतः कृतेन ।
तद्विज्ञानार्थं स गुरुमेवाभिगच्छेत्
समित्पाणिः श्रोत्रियं ब्रह्मनिष्ठम् ॥ 12॥
तस्मै स विद्वानुपसन्नाय सम्यक्
प्रशांतचित्ताय शमान्विताय ।
येनाक्षरं पुरुषं-वेँद सत्यं प्रोवाच
तां तत्त्वतो ब्रह्मविद्याम् ॥ 13॥
॥ इति मुंडकोपनिषदि प्रथममुंडके द्वितीयः खंडः ॥
मुण्डक उपनिषद् - प्रथम मुण्डक, द्वितीय काण्डः
This document is in शुद्ध देवनागरी (Samskritam) with the right anusvaras marked.
॥ प्रथममुण्डके द्वितीयः खण्डः ॥
तदेतत् सत्यं मन्त्रेषु कर्माणि कवयो
यान्यपश्यंस्तानि त्रेतायां बहुधा सन्ततानि ।
तान्याचरथ नियतं सत्यकामा एष वः
पन्थाः सुकृतस्य लोके ॥ 1॥
यदा लेलायते ह्यर्चिः समिद्धे हव्यवाहने ।
तदाऽऽज्यभागावन्तरेणाऽऽहुतीः प्रतिपादयेत् ॥ 2॥
यस्याग्निहोत्रमदर्शमपौर्णमास-
मचातुर्मास्यमनाग्रयणमतिथिवर्जितं च ।
अहुतमवैश्वदेवमविधिना हुत-
मासप्तमांस्तस्य लोकान् हिनस्ति ॥ 3॥
काली कराली च मनोजवा च
सुलोहिता या च सुधूम्रवर्णा ।
स्फुलिङ्गिनी विश्वरुची च देवी
लेलायमाना इति सप्त जिह्वाः ॥ 4॥
एतेषु यश्चरते भ्राजमानेषु यथाकालं
चाहुतयो ह्याददायन्न् ।
तं नयन्त्येताः सूर्यस्य रश्मयो यत्र
देवानां पतिरेकोऽधिवासः ॥ 5॥
एह्येहीति तमाहुतयः सुवर्चसः
सूर्यस्य रश्मिभिर्यजमानं-वँहन्ति ।
प्रियां-वाँचमभिवदन्त्योऽर्चयन्त्य
एष वः पुण्यः सुकृतो ब्रह्मलोकः ॥ 6॥
प्लवा ह्येते अदृढा यज्ञरूपा
अष्टादशोक्तमवरं-येँषु कर्म ।
एतच्छ्रेयो येऽभिनन्दन्ति मूढा
जरामृत्युं ते पुनरेवापि यन्ति ॥ 7॥
अविद्यायामन्तरे वर्तमानाः
स्वयं धीराः पण्डितं मन्यमानाः ।
जङ्घन्यमानाः परियन्ति मूढा
अन्धेनैव नीयमाना यथान्धाः ॥ 8॥
अविद्यायं बहुधा वर्तमाना वयं
कृतार्था इत्यभिमन्यन्ति बालाः ।
यत् कर्मिणो न प्रवेदयन्ति रागात्
तेनातुराः क्षीणलोकाश्च्यवन्ते ॥ 9॥
इष्टापूर्तं मन्यमाना वरिष्ठं
नान्यच्छ्रेयो वेदयन्ते प्रमूढाः ।
नाकस्य पृष्ठे ते सुकृतेऽनुभूत्वेमं
लोकं हीनतरं-वाँ विशन्ति ॥ 10॥
तपःश्रद्धे ये ह्युपवसन्त्यरण्ये
शान्ता विद्वांसो भैक्ष्यचर्यां चरन्तः ।
सूर्यद्वारेण ते विरजाः प्रयान्ति
यत्रामृतः स पुरुषो ह्यव्ययात्मा ॥ 11॥
परीक्ष्य लोकान् कर्मचितान् ब्राह्मणो
निर्वेदमायान्नास्त्यकृतः कृतेन ।
तद्विज्ञानार्थं स गुरुमेवाभिगच्छेत्
समित्पाणिः श्रोत्रियं ब्रह्मनिष्ठम् ॥ 12॥
तस्मै स विद्वानुपसन्नाय सम्यक्
प्रशान्तचित्ताय शमान्विताय ।
येनाक्षरं पुरुषं-वेँद सत्यं प्रोवाच
तां तत्त्वतो ब्रह्मविद्याम् ॥ 13॥
॥ इति मुण्डकोपनिषदि प्रथममुण्डके द्वितीयः खण्डः ॥
मुंडक उपनिषद् - प्रथम मुंडक, द्वितीय कांडः
This document is in सरल देवनागरी (Devanagari) script, which is commonly used for Konkani language.
॥ प्रथममुंडके द्वितीयः खंडः ॥
तदेतत् सत्यं मंत्रेषु कर्माणि कवयो
यान्यपश्यंस्तानि त्रेतायां बहुधा संततानि ।
तान्याचरथ नियतं सत्यकामा एष वः
पंथाः सुकृतस्य लोके ॥ 1॥
यदा लेलायते ह्यर्चिः समिद्धे हव्यवाहने ।
तदाऽऽज्यभागावंतरेणाऽऽहुतीः प्रतिपादयेत् ॥ 2॥
यस्याग्निहोत्रमदर्शमपौर्णमास-
मचातुर्मास्यमनाग्रयणमतिथिवर्जितं च ।
अहुतमवैश्वदेवमविधिना हुत-
मासप्तमांस्तस्य लोकान् हिनस्ति ॥ 3॥
काली कराली च मनोजवा च
सुलोहिता या च सुधूम्रवर्णा ।
स्फुलिंगिनी विश्वरुची च देवी
लेलायमाना इति सप्त जिह्वाः ॥ 4॥
एतेषु यश्चरते भ्राजमानेषु यथाकालं
चाहुतयो ह्याददायन्न् ।
तं नयंत्येताः सूर्यस्य रश्मयो यत्र
देवानां पतिरेकोऽधिवासः ॥ 5॥
एह्येहीति तमाहुतयः सुवर्चसः
सूर्यस्य रश्मिभिर्यजमानं-वँहंति ।
प्रियां-वाँचमभिवदंत्योऽर्चयंत्य
एष वः पुण्यः सुकृतो ब्रह्मलोकः ॥ 6॥
प्लवा ह्येते अदृढा यज्ञरूपा
अष्टादशोक्तमवरं-येँषु कर्म ।
एतच्छ्रेयो येऽभिनंदंति मूढा
जरामृत्युं ते पुनरेवापि यंति ॥ 7॥
अविद्यायामंतरे वर्तमानाः
स्वयं धीराः पंडितं मन्यमानाः ।
जंघन्यमानाः परियंति मूढा
अंधेनैव नीयमाना यथांधाः ॥ 8॥
अविद्यायं बहुधा वर्तमाना वयं
कृतार्था इत्यभिमन्यंति बालाः ।
यत् कर्मिणो न प्रवेदयंति रागात्
तेनातुराः क्षीणलोकाश्च्यवंते ॥ 9॥
इष्टापूर्तं मन्यमाना वरिष्ठं
नान्यच्छ्रेयो वेदयंते प्रमूढाः ।
नाकस्य पृष्ठे ते सुकृतेऽनुभूत्वेमं
लोकं हीनतरं-वाँ विशंति ॥ 10॥
तपःश्रद्धे ये ह्युपवसंत्यरण्ये
शांता विद्वांसो भैक्ष्यचर्यां चरंतः ।
सूर्यद्वारेण ते विरजाः प्रयांति
यत्रामृतः स पुरुषो ह्यव्ययात्मा ॥ 11॥
परीक्ष्य लोकान् कर्मचितान् ब्राह्मणो
निर्वेदमायान्नास्त्यकृतः कृतेन ।
तद्विज्ञानार्थं स गुरुमेवाभिगच्छेत्
समित्पाणिः श्रोत्रियं ब्रह्मनिष्ठम् ॥ 12॥
तस्मै स विद्वानुपसन्नाय सम्यक्
प्रशांतचित्ताय शमान्विताय ।
येनाक्षरं पुरुषं-वेँद सत्यं प्रोवाच
तां तत्त्वतो ब्रह्मविद्याम् ॥ 13॥
॥ इति मुंडकोपनिषदि प्रथममुंडके द्वितीयः खंडः ॥
मुंडक उपनिषद् - प्रथम मुंडक, द्वितीय कांडः
This document is in सरल देवनागरी (Devanagari) script, commonly used for Nepali language.
॥ प्रथममुंडके द्वितीयः खंडः ॥
तदेतत् सत्यं मंत्रेषु कर्माणि कवयो
यान्यपश्यंस्तानि त्रेतायां बहुधा संततानि ।
तान्याचरथ नियतं सत्यकामा एष वः
पंथाः सुकृतस्य लोके ॥ 1॥
यदा लेलायते ह्यर्चिः समिद्धे हव्यवाहने ।
तदाऽऽज्यभागावंतरेणाऽऽहुतीः प्रतिपादयेत् ॥ 2॥
यस्याग्निहोत्रमदर्शमपौर्णमास-
मचातुर्मास्यमनाग्रयणमतिथिवर्जितं च ।
अहुतमवैश्वदेवमविधिना हुत-
मासप्तमांस्तस्य लोकान् हिनस्ति ॥ 3॥
काली कराली च मनोजवा च
सुलोहिता या च सुधूम्रवर्णा ।
स्फुलिंगिनी विश्वरुची च देवी
लेलायमाना इति सप्त जिह्वाः ॥ 4॥
एतेषु यश्चरते भ्राजमानेषु यथाकालं
चाहुतयो ह्याददायन्न् ।
तं नयंत्येताः सूर्यस्य रश्मयो यत्र
देवानां पतिरेकोऽधिवासः ॥ 5॥
एह्येहीति तमाहुतयः सुवर्चसः
सूर्यस्य रश्मिभिर्यजमानं-वँहंति ।
प्रियां-वाँचमभिवदंत्योऽर्चयंत्य
एष वः पुण्यः सुकृतो ब्रह्मलोकः ॥ 6॥
प्लवा ह्येते अदृढा यज्ञरूपा
अष्टादशोक्तमवरं-येँषु कर्म ।
एतच्छ्रेयो येऽभिनंदंति मूढा
जरामृत्युं ते पुनरेवापि यंति ॥ 7॥
अविद्यायामंतरे वर्तमानाः
स्वयं धीराः पंडितं मन्यमानाः ।
जंघन्यमानाः परियंति मूढा
अंधेनैव नीयमाना यथांधाः ॥ 8॥
अविद्यायं बहुधा वर्तमाना वयं
कृतार्था इत्यभिमन्यंति बालाः ।
यत् कर्मिणो न प्रवेदयंति रागात्
तेनातुराः क्षीणलोकाश्च्यवंते ॥ 9॥
इष्टापूर्तं मन्यमाना वरिष्ठं
नान्यच्छ्रेयो वेदयंते प्रमूढाः ।
नाकस्य पृष्ठे ते सुकृतेऽनुभूत्वेमं
लोकं हीनतरं-वाँ विशंति ॥ 10॥
तपःश्रद्धे ये ह्युपवसंत्यरण्ये
शांता विद्वांसो भैक्ष्यचर्यां चरंतः ।
सूर्यद्वारेण ते विरजाः प्रयांति
यत्रामृतः स पुरुषो ह्यव्ययात्मा ॥ 11॥
परीक्ष्य लोकान् कर्मचितान् ब्राह्मणो
निर्वेदमायान्नास्त्यकृतः कृतेन ।
तद्विज्ञानार्थं स गुरुमेवाभिगच्छेत्
समित्पाणिः श्रोत्रियं ब्रह्मनिष्ठम् ॥ 12॥
तस्मै स विद्वानुपसन्नाय सम्यक्
प्रशांतचित्ताय शमान्विताय ।
येनाक्षरं पुरुषं-वेँद सत्यं प्रोवाच
तां तत्त्वतो ब्रह्मविद्याम् ॥ 13॥
॥ इति मुंडकोपनिषदि प्रथममुंडके द्वितीयः खंडः ॥
මුංඩක උපනිෂද් - ප්රථම මුංඩක, ද්විතීය කාංඩඃ
This document is in Sinhala.
॥ ප්රථමමුංඩකේ ද්විතීයඃ ඛංඩඃ ॥
තදේතත් සත්යං මංත්රේෂු කර්මාණි කවයෝ
යාන්යපශ්යංස්තානි ත්රේතායාං බහුධා සංතතානි ।
තාන්යාචරථ නියතං සත්යකාමා ඒෂ වඃ
පංථාඃ සුකෘතස්ය ලෝකේ ॥ 1॥
යදා ලේලායතේ හ්යර්චිඃ සමිද්ධේ හව්යවාහනේ ।
තදාऽऽජ්යභාගාවංතරේණාऽऽහුතීඃ ප්රතිපාදයේත් ॥ 2॥
යස්යාග්නිහෝත්රමදර්ශමපෞර්ණමාස-
මචාතුර්මාස්යමනාග්රයණමතිථිවර්ජිතං ච ।
අහුතමවෛශ්වදේවමවිධිනා හුත-
මාසප්තමාංස්තස්ය ලෝකාන් හිනස්ති ॥ 3॥
කාලී කරාලී ච මනෝජවා ච
සුලෝහිතා යා ච සුධූම්රවර්ණා ।
ස්ඵුලිංගිනී විශ්වරුචී ච දේවී
ලේලායමානා ඉති සප්ත ජිහ්වාඃ ॥ 4॥
ඒතේෂු යශ්චරතේ භ්රාජමානේෂු යථාකාලං
චාහුතයෝ හ්යාදදායන්න් ।
තං නයංත්යේතාඃ සූර්යස්ය රශ්මයෝ යත්ර
දේවානාං පතිරේකෝऽධිවාසඃ ॥ 5॥
ඒහ්යේහීති තමාහුතයඃ සුවර්චසඃ
සූර්යස්ය රශ්මිභිර්යජමානං-වඁහංති ।
ප්රියාං-වාඁචමභිවදංත්යෝऽර්චයංත්ය
ඒෂ වඃ පුණ්යඃ සුකෘතෝ බ්රහ්මලෝකඃ ॥ 6॥
ප්ලවා හ්යේතේ අදෘඪා යජ්ඤරූපා
අෂ්ටාදශෝක්තමවරං-යේඁෂු කර්ම ।
ඒතච්ඡ්රේයෝ යේऽභිනංදංති මූඪා
ජරාමෘත්යුං තේ පුනරේවාපි යංති ॥ 7॥
අවිද්යායාමංතරේ වර්තමානාඃ
ස්වයං ධීරාඃ පංඩිතං මන්යමානාඃ ।
ජංඝන්යමානාඃ පරියංති මූඪා
අංධේනෛව නීයමානා යථාංධාඃ ॥ 8॥
අවිද්යායං බහුධා වර්තමානා වයං
කෘතාර්ථා ඉත්යභිමන්යංති බාලාඃ ।
යත් කර්මිණෝ න ප්රවේදයංති රාගාත්
තේනාතුරාඃ ක්ෂීණලෝකාශ්ච්යවංතේ ॥ 9॥
ඉෂ්ටාපූර්තං මන්යමානා වරිෂ්ඨං
නාන්යච්ඡ්රේයෝ වේදයංතේ ප්රමූඪාඃ ।
නාකස්ය පෘෂ්ඨේ තේ සුකෘතේऽනුභූත්වේමං
ලෝකං හීනතරං-වාඁ විශංති ॥ 10॥
තපඃශ්රද්ධේ යේ හ්යුපවසංත්යරණ්යේ
ශාංතා විද්වාංසෝ භෛක්ෂ්යචර්යාං චරංතඃ ।
සූර්යද්වාරේණ තේ විරජාඃ ප්රයාංති
යත්රාමෘතඃ ස පුරුෂෝ හ්යව්යයාත්මා ॥ 11॥
පරීක්ෂ්ය ලෝකාන් කර්මචිතාන් බ්රාහ්මණෝ
නිර්වේදමායාන්නාස්ත්යකෘතඃ කෘතේන ।
තද්විජ්ඤානාර්ථං ස ගුරුමේවාභිගච්ඡේත්
සමිත්පාණිඃ ශ්රෝත්රියං බ්රහ්මනිෂ්ඨම් ॥ 12॥
තස්මෛ ස විද්වානුපසන්නාය සම්යක්
ප්රශාංතචිත්තාය ශමාන්විතාය ।
යේනාක්ෂරං පුරුෂං-වේඁද සත්යං ප්රෝවාච
තාං තත්ත්වතෝ බ්රහ්මවිද්යාම් ॥ 13॥
॥ ඉති මුංඩකෝපනිෂදි ප්රථමමුංඩකේ ද්විතීයඃ ඛංඩඃ ॥
Sponsored by: Srinivas Vadarevu - Principal Applied Scientist Lead, Microsoft Bing, Sunnyvale, CA - USA.
.jpg)
