శ్రీ హయగ్రీవ స్తోత్రం
జ్ఞానానందమయం దేవం నిర్మలస్ఫటికాకృతిం
ఆధారం సర్వవిద్యానాం హయగ్రీవముపాస్మహే ॥1॥
స్వతస్సిద్ధం శుద్ధస్ఫటికమణిభూ భృత్ప్రతిభటం
సుధాసధ్రీచీభిర్ద్యుతిభిరవదాతత్రిభువనం
అనంతైస్త్రయ్యంతైరనువిహిత హేషాహలహలం
హతాశేషావద్యం హయవదనమీడేమహిమహః ॥2॥
సమాహారస్సామ్నాం ప్రతిపదమృచాం ధామ యజుషాం
లయః ప్రత్యూహానాం లహరివితతిర్బోధజలధేః
కథాదర్పక్షుభ్యత్కథకకులకోలాహలభవం
హరత్వంతర్ధ్వాంతం హయవదనహేషాహలహలః ॥3॥
ప్రాచీ సంధ్యా కాచిదంతర్నిశాయాః
ప్రజ్ఞాదృష్టే రంజనశ్రీరపూర్వా
వక్త్రీ వేదాన్ భాతు మే వాజివక్త్రా
వాగీశాఖ్యా వాసుదేవస్య మూర్తిః ॥4॥
విశుద్ధవిజ్ఞానఘనస్వరూపం
విజ్ఞానవిశ్రాణనబద్ధదీక్షం
దయానిధిం దేహభృతాం శరణ్యం
దేవం హయగ్రీవమహం ప్రపద్యే ॥5॥
అపౌరుషేయైరపి వాక్ప్రపంచైః
అద్యాపి తే భూతిమదృష్టపారాం
స్తువన్నహం ముగ్ధ ఇతి త్వయైవ
కారుణ్యతో నాథ కటాక్షణీయః ॥6॥
దాక్షిణ్యరమ్యా గిరిశస్య మూర్తిః-
దేవీ సరోజాసనధర్మపత్నీ
వ్యాసాదయోఽపి వ్యపదేశ్యవాచః
స్ఫురంతి సర్వే తవ శక్తిలేశైః ॥7॥
మందోఽభవిష్యన్నియతం విరించః
వాచాం నిధేర్వాంఛితభాగధేయః
దైత్యాపనీతాన్ దయయైన భూయోఽపి
అధ్యాపయిష్యో నిగమాన్నచేత్త్వం ॥8॥
వితర్కడోలాం వ్యవధూయ సత్త్వే
బృహస్పతిం వర్తయసే యతస్త్వం
తేనైవ దేవ త్రిదేశేశ్వరాణా
అస్పృష్టడోలాయితమాధిరాజ్యం ॥9॥
అగ్నౌ సమిద్ధార్చిషి సప్తతంతోః
ఆతస్థివాన్మంత్రమయం శరీరం
అఖండసారైర్హవిషాం ప్రదానైః
ఆప్యాయనం వ్యోమసదాం విధత్సే ॥10॥
యన్మూల మీదృక్ప్రతిభాతత్త్వం
యా మూలమామ్నాయమహాద్రుమాణాం
తత్త్వేన జానంతి విశుద్ధసత్త్వాః
త్వామక్షరామక్షరమాతృకాం త్వాం ॥11॥
అవ్యాకృతాద్వ్యాకృతవానసి త్వం
నామాని రూపాణి చ యాని పూర్వం
శంసంతి తేషాం చరమాం ప్రతిష్ఠాం
వాగీశ్వర త్వాం త్వదుపజ్ఞవాచః ॥12॥
ముగ్ధేందునిష్యందవిలోభనీయాం
మూర్తిం తవానందసుధాప్రసూతిం
విపశ్చితశ్చేతసి భావయంతే
వేలాముదారామివ దుగ్ధ సింధోః ॥13॥
మనోగతం పశ్యతి యస్సదా త్వాం
మనీషిణాం మానసరాజహంసం
స్వయంపురోభావవివాదభాజః
కింకుర్వతే తస్య గిరో యథార్హం ॥14॥
అపి క్షణార్ధం కలయంతి యే త్వాం
ఆప్లావయంతం విశదైర్మయూఖైః
వాచాం ప్రవాహైరనివారితైస్తే
మందాకినీం మందయితుం క్షమంతే ॥15॥
స్వామిన్భవద్ద్యానసుధాభిషేకాత్
వహంతి ధన్యాః పులకానుబందం
అలక్షితే క్వాపి నిరూఢ మూలం
అంగ్వేష్వి వానందథుమంకురంతం ॥16॥
స్వామిన్ప్రతీచా హృదయేన ధన్యాః
త్వద్ధ్యానచంద్రోదయవర్ధమానం
అమాంతమానందపయోధిమంతః
పయోభి రక్ష్ణాం పరివాహయంతి ॥17॥
స్వైరానుభావాస్ త్వదధీనభావాః
సమృద్ధవీర్యాస్త్వదనుగ్రహేణ
విపశ్చితోనాథ తరంతి మాయాం
వైహారికీం మోహనపింఛికాం తే ॥18॥
ప్రాఙ్నిర్మితానాం తపసాం విపాకాః
ప్రత్యగ్రనిశ్శ్రేయససంపదో మే
సమేధిషీరం స్తవ పాదపద్మే
సంకల్పచింతామణయః ప్రణామాః ॥19॥
విలుప్తమూర్ధన్యలిపిక్రమాణా
సురేంద్రచూడాపదలాలితానాం
త్వదంఘ్రి రాజీవరజఃకణానాం
భూయాన్ప్రసాదో మయి నాథ భూయాత్ ॥20॥
పరిస్ఫురన్నూపురచిత్రభాను –
ప్రకాశనిర్ధూతతమోనుషంగా
పదద్వయీం తే పరిచిన్మహేఽంతః
ప్రబోధరాజీవవిభాతసంధ్యాం ॥21॥
త్వత్కింకరాలంకరణోచితానాం
త్వయైవ కల్పాంతరపాలితానాం
మంజుప్రణాదం మణినూపురం తే
మంజూషికాం వేదగిరాం ప్రతీమః ॥22॥
సంచింతయామి ప్రతిభాదశాస్థాన్
సంధుక్షయంతం సమయప్రదీపాన్
విజ్ఞానకల్పద్రుమపల్లవాభం
వ్యాఖ్యానముద్రామధురం కరం తే ॥23॥
చిత్తే కరోమి స్ఫురితాక్షమాలం
సవ్యేతరం నాథ కరం త్వదీయం
జ్ఞానామృతోదంచనలంపటానాం
లీలాఘటీయంత్రమివాఽఽశ్రితానాం ॥24॥
ప్రబోధసింధోరరుణైః ప్రకాశైః
ప్రవాళసంఘాతమివోద్వహంతం
విభావయే దేవ స పుస్తకం తే
వామం కరం దక్షిణమాశ్రితానాం ॥25॥
తమాం సిభిత్త్వావిశదైర్మయూఖైః
సంప్రీణయంతం విదుషశ్చకోరాన్
నిశామయే త్వాం నవపుండరీకే
శరద్ఘనేచంద్రమివ స్ఫురంతం ॥26॥
దిశంతు మే దేవ సదా త్వదీయాః
దయాతరంగానుచరాః కటాక్షాః
శ్రోత్రేషు పుంసామమృతంక్షరంతీం
సరస్వతీం సంశ్రితకామధేనుం ॥27॥
విశేషవిత్పారిషదేషు నాథ
విదగ్ధగోష్ఠీ సమరాంగణేషు
జిగీషతో మే కవితార్కికేంద్రాన్
జిహ్వాగ్రసింహాసనమభ్యుపేయాః ॥28॥
త్వాం చింతయన్ త్వన్మయతాం ప్రపన్నః
త్వాముద్గృణన్ శబ్దమయేన ధామ్నా
స్వామిన్సమాజేషు సమేధిషీయ
స్వచ్ఛందవాదాహవబద్ధశూరః ॥29॥
నానావిధానామగతిః కలానాం
న చాపి తీర్థేషు కృతావతారః
ధ్రువం తవాఽనాధ పరిగ్రహాయాః
నవ నవం పాత్రమహం దయాయాః ॥30॥
అకంపనీయాన్యపనీతిభేదైః
అలంకృషీరన్ హృదయం మదీయం
శంకా కళంకా పగమోజ్జ్వలాని
తత్త్వాని సమ్యంచి తవ ప్రసాదాత్ ॥31॥
వ్యాఖ్యాముద్రాం కరసరసిజైః పుస్తకం శంఖచక్రే
భిభ్రద్భిన్న స్ఫటికరుచిరే పుండరీకే నిషణ్ణః ।
అమ్లానశ్రీరమృతవిశదైరంశుభిః ప్లావయన్మాం
ఆవిర్భూయాదనఘమహిమామానసే వాగధీశః ॥32॥
వాగర్థసిద్ధిహేతోఃపఠత హయగ్రీవసంస్తుతిం భక్త్యా
కవితార్కికకేసరిణా వేంకటనాథేన విరచితామేతాం ॥33॥
This document is in शुद्ध देवनागरी with the right anusvaras marked.
श्री हयग्रीव स्तोत्रम्
ज्ञानानन्दमयं देवं निर्मलस्फटिकाकृतिं
आधारं सर्वविद्यानां हयग्रीवमुपास्महे ॥1॥
स्वतस्सिद्धं शुद्धस्फटिकमणिभू भृत्प्रतिभटं
सुधासध्रीचीभिर्द्युतिभिरवदातत्रिभुवनं
अनन्तैस्त्रय्यन्तैरनुविहित हेषाहलहलं
हताशेषावद्यं हयवदनमीडेमहिमहः ॥2॥
समाहारस्साम्नां प्रतिपदमृचां धाम यजुषां
लयः प्रत्यूहानां लहरिविततिर्बोधजलधेः
कथादर्पक्षुभ्यत्कथककुलकोलाहलभवं
हरत्वन्तर्ध्वान्तं हयवदनहेषाहलहलः ॥3॥
प्राची सन्ध्या काचिदन्तर्निशायाः
प्रज्ञादृष्टे रञ्जनश्रीरपूर्वा
वक्त्री वेदान् भातु मे वाजिवक्त्रा
वागीशाख्या वासुदेवस्य मूर्तिः ॥4॥
विशुद्धविज्ञानघनस्वरूपं
विज्ञानविश्राणनबद्धदीक्षं
दयानिधिं देहभृतां शरण्यं
देवं हयग्रीवमहं प्रपद्ये ॥5॥
अपौरुषेयैरपि वाक्प्रपञ्चैः
अद्यापि ते भूतिमदृष्टपारां
स्तुवन्नहं मुग्ध इति त्वयैव
कारुण्यतो नाथ कटाक्षणीयः ॥6॥
दाक्षिण्यरम्या गिरिशस्य मूर्तिः-
देवी सरोजासनधर्मपत्नी
व्यासादयोऽपि व्यपदेश्यवाचः
स्फुरन्ति सर्वे तव शक्तिलेशैः ॥7॥
मन्दोऽभविष्यन्नियतं विरिञ्चः
वाचां निधेर्वाञ्छितभागधेयः
दैत्यापनीतान् दययैन भूयोऽपि
अध्यापयिष्यो निगमान्नचेत्त्वम् ॥8॥
वितर्कडोलां व्यवधूय सत्त्वे
बृहस्पतिं वर्तयसे यतस्त्वं
तेनैव देव त्रिदेशेश्वराणा
अस्पृष्टडोलायितमाधिराज्यम् ॥9॥
अग्नौ समिद्धार्चिषि सप्ततन्तोः
आतस्थिवान्मन्त्रमयं शरीरं
अखण्डसारैर्हविषां प्रदानैः
आप्यायनं व्योमसदां विधत्से ॥10॥
यन्मूल मीदृक्प्रतिभातत्त्वं
या मूलमाम्नायमहाद्रुमाणां
तत्त्वेन जानन्ति विशुद्धसत्त्वाः
त्वामक्षरामक्षरमातृकां त्वां ॥11॥
अव्याकृताद्व्याकृतवानसि त्वं
नामानि रूपाणि च यानि पूर्वं
शंसन्ति तेषां चरमां प्रतिष्ठां
वागीश्वर त्वां त्वदुपज्ञवाचः ॥12॥
मुग्धेन्दुनिष्यन्दविलोभनीयां
मूर्तिं तवानन्दसुधाप्रसूतिं
विपश्चितश्चेतसि भावयन्ते
वेलामुदारामिव दुग्ध सिन्धोः ॥13॥
मनोगतं पश्यति यस्सदा त्वां
मनीषिणां मानसराजहंसं
स्वयम्पुरोभावविवादभाजः
किङ्कुर्वते तस्य गिरो यथार्हम् ॥14॥
अपि क्षणार्धं कलयन्ति ये त्वां
आप्लावयन्तं विशदैर्मयूखैः
वाचां प्रवाहैरनिवारितैस्ते
मन्दाकिनीं मन्दयितुं क्षमन्ते ॥15॥
स्वामिन्भवद्द्यानसुधाभिषेकात्
वहन्ति धन्याः पुलकानुबन्दं
अलक्षिते क्वापि निरूढ मूलं
अङ्ग्वेष्वि वानन्दथुमङ्कुरन्तम् ॥16॥
स्वामिन्प्रतीचा हृदयेन धन्याः
त्वद्ध्यानचन्द्रोदयवर्धमानं
अमान्तमानन्दपयोधिमन्तः
पयोभि रक्ष्णां परिवाहयन्ति ॥17॥
स्वैरानुभावास् त्वदधीनभावाः
समृद्धवीर्यास्त्वदनुग्रहेण
विपश्चितोनाथ तरन्ति मायां
वैहारिकीं मोहनपिञ्छिकां ते ॥18॥
प्राङ्निर्मितानां तपसां विपाकाः
प्रत्यग्रनिश्श्रेयससम्पदो मे
समेधिषीरं स्तव पादपद्मे
सङ्कल्पचिन्तामणयः प्रणामाः ॥19॥
विलुप्तमूर्धन्यलिपिक्रमाणा
सुरेन्द्रचूडापदलालितानां
त्वदङ्घ्रि राजीवरजःकणानां
भूयान्प्रसादो मयि नाथ भूयात् ॥20॥
परिस्फुरन्नूपुरचित्रभानु –
प्रकाशनिर्धूततमोनुषङ्गा
पदद्वयीं ते परिचिन्महेऽन्तः
प्रबोधराजीवविभातसन्ध्याम् ॥21॥
त्वत्किङ्करालङ्करणोचितानां
त्वयैव कल्पान्तरपालितानां
मञ्जुप्रणादं मणिनूपुरं ते
मञ्जूषिकां वेदगिरां प्रतीमः ॥22॥
सञ्चिन्तयामि प्रतिभादशास्थान्
सन्धुक्षयन्तं समयप्रदीपान्
विज्ञानकल्पद्रुमपल्लवाभं
व्याख्यानमुद्रामधुरं करं ते ॥23॥
चित्ते करोमि स्फुरिताक्षमालं
सव्येतरं नाथ करं त्वदीयं
ज्ञानामृतोदञ्चनलम्पटानां
लीलाघटीयन्त्रमिवाऽऽश्रितानाम् ॥24॥
प्रबोधसिन्धोररुणैः प्रकाशैः
प्रवालसङ्घातमिवोद्वहन्तं
विभावये देव स पुस्तकं ते
वामं करं दक्षिणमाश्रितानाम् ॥25॥
तमां सिभित्त्वाविशदैर्मयूखैः
सम्प्रीणयन्तं विदुषश्चकोरान्
निशामये त्वां नवपुण्डरीके
शरद्घनेचन्द्रमिव स्फुरन्तम् ॥26॥
दिशन्तु मे देव सदा त्वदीयाः
दयातरङ्गानुचराः कटाक्षाः
श्रोत्रेषु पुंसाममृतङ्क्षरन्तीं
सरस्वतीं संश्रितकामधेनुम् ॥27॥
विशेषवित्पारिषदेषु नाथ
विदग्धगोष्ठी समराङ्गणेषु
जिगीषतो मे कवितार्किकेन्द्रान्
जिह्वाग्रसिंहासनमभ्युपेयाः ॥28॥
त्वां चिन्तयन् त्वन्मयतां प्रपन्नः
त्वामुद्गृणन् शब्दमयेन धाम्ना
स्वामिन्समाजेषु समेधिषीय
स्वच्छन्दवादाहवबद्धशूरः ॥29॥
नानाविधानामगतिः कलानां
न चापि तीर्थेषु कृतावतारः
ध्रुवं तवाऽनाध परिग्रहायाः
नव नवं पात्रमहं दयायाः ॥30॥
अकम्पनीयान्यपनीतिभेदैः
अलङ्कृषीरन् हृदयं मदीयम्
शङ्का कलङ्का पगमोज्ज्वलानि
तत्त्वानि सम्यञ्चि तव प्रसादात् ॥31॥
व्याख्यामुद्रां करसरसिजैः पुस्तकं शङ्खचक्रे
भिभ्रद्भिन्न स्फटिकरुचिरे पुण्डरीके निषण्णः ।
अम्लानश्रीरमृतविशदैरंशुभिः प्लावयन्मां
आविर्भूयादनघमहिमामानसे वागधीशः ॥32॥
वागर्थसिद्धिहेतोःपठत हयग्रीवसंस्तुतिं भक्त्या
कवितार्किककेसरिणा वेङ्कटनाथेन विरचितामेताम् ॥33॥
This document is in romanized sanskrit according to IAST standard.
SRI HAYAGRIVA STOTRAM
jñānānandamayaṃ dēvaṃ nirmalasphaṭikākṛtiṃ
ādhāraṃ sarvavidyānāṃ hayagrīvamupāsmahē ॥1॥
svatassiddhaṃ śuddhasphaṭikamaṇibhū bhṛtpratibhaṭaṃ
sudhāsadhrīchībhirdyutibhiravadātatribhuvanaṃ
anantaistrayyantairanuvihita hēṣāhalahalaṃ
hatāśēṣāvadyaṃ hayavadanamīḍēmahimahaḥ ॥2॥
samāhārassāmnāṃ pratipadamṛchāṃ dhāma yajuṣāṃ
layaḥ pratyūhānāṃ laharivitatirbōdhajaladhēḥ
kathādarpakṣubhyatkathakakulakōlāhalabhavaṃ
haratvantardhvāntaṃ hayavadanahēṣāhalahalaḥ ॥3॥
prāchī sandhyā kāchidantarniśāyāḥ
prajñādṛṣṭē rañjanaśrīrapūrvā
vaktrī vēdān bhātu mē vājivaktrā
vāgīśākhyā vāsudēvasya mūrtiḥ ॥4॥
viśuddhavijñānaghanasvarūpaṃ
vijñānaviśrāṇanabaddhadīkṣaṃ
dayānidhiṃ dēhabhṛtāṃ śaraṇyaṃ
dēvaṃ hayagrīvamahaṃ prapadyē ॥5॥
apauruṣēyairapi vākprapañchaiḥ
adyāpi tē bhūtimadṛṣṭapārāṃ
stuvannahaṃ mugdha iti tvayaiva
kāruṇyatō nātha kaṭākṣaṇīyaḥ ॥6॥
dākṣiṇyaramyā giriśasya mūrtiḥ-
dēvī sarōjāsanadharmapatnī
vyāsādayōpi vyapadēśyavāchaḥ
sphuranti sarvē tava śaktilēśaiḥ ॥7॥
mandōbhaviṣyanniyataṃ viriñchaḥ
vāchāṃ nidhērvāñChitabhāgadhēyaḥ
daityāpanītān dayayaina bhūyōpi
adhyāpayiṣyō nigamānnachēttvam ॥8॥
vitarkaḍōlāṃ vyavadhūya sattvē
bṛhaspatiṃ vartayasē yatastvaṃ
tēnaiva dēva tridēśēśvarāṇā
aspṛṣṭaḍōlāyitamādhirājyam ॥9॥
agnau samiddhārchiṣi saptatantōḥ
ātasthivānmantramayaṃ śarīraṃ
akhaṇḍasārairhaviṣāṃ pradānaiḥ
āpyāyanaṃ vyōmasadāṃ vidhatsē ॥10॥
yanmūla mīdṛkpratibhātattvaṃ
yā mūlamāmnāyamahādrumāṇāṃ
tattvēna jānanti viśuddhasattvāḥ
tvāmakṣarāmakṣaramātṛkāṃ tvāṃ ॥11॥
avyākṛtādvyākṛtavānasi tvaṃ
nāmāni rūpāṇi cha yāni pūrvaṃ
śaṃsanti tēṣāṃ charamāṃ pratiṣṭhāṃ
vāgīśvara tvāṃ tvadupajñavāchaḥ ॥12॥
mugdhēnduniṣyandavilōbhanīyāṃ
mūrtiṃ tavānandasudhāprasūtiṃ
vipaśchitaśchētasi bhāvayantē
vēlāmudārāmiva dugdha sindhōḥ ॥13॥
manōgataṃ paśyati yassadā tvāṃ
manīṣiṇāṃ mānasarājahaṃsaṃ
svayampurōbhāvavivādabhājaḥ
kiṅkurvatē tasya girō yathārham ॥14॥
api kṣaṇārdhaṃ kalayanti yē tvāṃ
āplāvayantaṃ viśadairmayūkhaiḥ
vāchāṃ pravāhairanivāritaistē
mandākinīṃ mandayituṃ kṣamantē ॥15॥
svāminbhavaddyānasudhābhiṣēkāt
vahanti dhanyāḥ pulakānubandaṃ
alakṣitē kvāpi nirūḍha mūlaṃ
aṅgvēṣvi vānandathumaṅkurantam ॥16॥
svāminpratīchā hṛdayēna dhanyāḥ
tvaddhyānachandrōdayavardhamānaṃ
amāntamānandapayōdhimantaḥ
payōbhi rakṣṇāṃ parivāhayanti ॥17॥
svairānubhāvās tvadadhīnabhāvāḥ
samṛddhavīryāstvadanugrahēṇa
vipaśchitōnātha taranti māyāṃ
vaihārikīṃ mōhanapiñChikāṃ tē ॥18॥
prāṅnirmitānāṃ tapasāṃ vipākāḥ
pratyagraniśśrēyasasampadō mē
samēdhiṣīraṃ stava pādapadmē
saṅkalpachintāmaṇayaḥ praṇāmāḥ ॥19॥
viluptamūrdhanyalipikramāṇā
surēndrachūḍāpadalālitānāṃ
tvadaṅghri rājīvarajaḥkaṇānāṃ
bhūyānprasādō mayi nātha bhūyāt ॥20॥
parisphurannūpurachitrabhānu –
prakāśanirdhūtatamōnuṣaṅgā
padadvayīṃ tē parichinmahēntaḥ
prabōdharājīvavibhātasandhyām ॥21॥
tvatkiṅkarālaṅkaraṇōchitānāṃ
tvayaiva kalpāntarapālitānāṃ
mañjupraṇādaṃ maṇinūpuraṃ tē
mañjūṣikāṃ vēdagirāṃ pratīmaḥ ॥22॥
sañchintayāmi pratibhādaśāsthān
sandhukṣayantaṃ samayapradīpān
vijñānakalpadrumapallavābhaṃ
vyākhyānamudrāmadhuraṃ karaṃ tē ॥23॥
chittē karōmi sphuritākṣamālaṃ
savyētaraṃ nātha karaṃ tvadīyaṃ
jñānāmṛtōdañchanalampaṭānāṃ
līlāghaṭīyantramivāśritānām ॥24॥
prabōdhasindhōraruṇaiḥ prakāśaiḥ
pravāḻasaṅghātamivōdvahantaṃ
vibhāvayē dēva sa pustakaṃ tē
vāmaṃ karaṃ dakṣiṇamāśritānām ॥25॥
tamāṃ sibhittvāviśadairmayūkhaiḥ
samprīṇayantaṃ viduṣaśchakōrān
niśāmayē tvāṃ navapuṇḍarīkē
śaradghanēchandramiva sphurantam ॥26॥
diśantu mē dēva sadā tvadīyāḥ
dayātaraṅgānucharāḥ kaṭākṣāḥ
śrōtrēṣu puṃsāmamṛtaṅkṣarantīṃ
sarasvatīṃ saṃśritakāmadhēnum ॥27॥
viśēṣavitpāriṣadēṣu nātha
vidagdhagōṣṭhī samarāṅgaṇēṣu
jigīṣatō mē kavitārkikēndrān
jihvāgrasiṃhāsanamabhyupēyāḥ ॥28॥
tvāṃ chintayan tvanmayatāṃ prapannaḥ
tvāmudgṛṇan śabdamayēna dhāmnā
svāminsamājēṣu samēdhiṣīya
svachChandavādāhavabaddhaśūraḥ ॥29॥
nānāvidhānāmagatiḥ kalānāṃ
na chāpi tīrthēṣu kṛtāvatāraḥ
dhruvaṃ tavānādha parigrahāyāḥ
nava navaṃ pātramahaṃ dayāyāḥ ॥30॥
akampanīyānyapanītibhēdaiḥ
alaṅkṛṣīran hṛdayaṃ madīyam
śaṅkā kaḻaṅkā pagamōjjvalāni
tattvāni samyañchi tava prasādāt ॥31॥
vyākhyāmudrāṃ karasarasijaiḥ pustakaṃ śaṅkhachakrē
bhibhradbhinna sphaṭikaruchirē puṇḍarīkē niṣaṇṇaḥ ।
amlānaśrīramṛtaviśadairaṃśubhiḥ plāvayanmāṃ
āvirbhūyādanaghamahimāmānasē vāgadhīśaḥ ॥32॥
vāgarthasiddhihētōḥpaṭhata hayagrīvasaṃstutiṃ bhaktyā
kavitārkikakēsariṇā vēṅkaṭanāthēna virachitāmētām ॥33॥
ஶ்ரீ ஹயக்3ரீவ ஸ்தோத்ரம்
ஜ்ஞானானந்த3மயம் தே3வம் நிர்மலஸ்ப2டிகாக்ருதிம்
ஆதா4ரம் ஸர்வவித்3யானாம் ஹயக்3ரீவமுபாஸ்மஹே ॥1॥
ஸ்வதஸ்ஸித்3த4ம் ஶுத்3த4ஸ்ப2டிகமணிபூ4 ப்4ருத்ப்ரதிப4டம்
ஸுதா4ஸத்4ரீசீபி4ர்த்3யுதிபி4ரவதா3தத்ரிபு4வனம்
அனந்தைஸ்த்ரய்யன்தைரனுவிஹித ஹேஷாஹலஹலம்
ஹதாஶேஷாவத்3யம் ஹயவத3னமீடே3மஹிமஹ: ॥2॥
ஸமாஹாரஸ்ஸாம்னாம் ப்ரதிபத3ம்ருசாம் தா4ம யஜுஷாம்
லய: ப்ரத்யூஹானாம் லஹரிவிததிர்போ3தஜ4லதே4:
கதா2த3ர்பக்ஷுப்4யத்கத2ககுலகோலாஹலப4வம்
ஹரத்வன்தர்த்4வான்தம் ஹயவத3னஹேஷாஹலஹல: ॥3॥
ப்ராசீ ஸன்த்4யா காசித3ன்தர்னிஶாயா:
ப்ரஜ்ஞாத்3ருஷ்டே ரஞ்ஜனஶ்ரீரபூர்வா
வக்த்ரீ வேதா3ன் பா4து மே வாஜிவக்த்ரா
வாகீ3ஶாக்2யா வாஸுதே3வஸ்ய மூர்தி: ॥4॥
விஶுத்3த4விஜ்ஞானக4னஸ்வரூபம்
விஜ்ஞானவிஶ்ராணனப3த்3த4தீ3க்ஷம்
த3யானிதி4ம் தே3ஹப்4ருதாம் ஶரண்யம்
தே3வம் ஹயக்3ரீவமஹம் ப்ரபத்3யே ॥5॥
அபௌருஷேயைரபி வாக்ப்ரபஞ்சை:
அத்3யாபி தே பூ4திமத்3ருஷ்டபாராம்
ஸ்துவன்னஹம் முக்3த4 இதி த்வயைவ
காருண்யதோ நாத2 கடாக்ஷணீய: ॥6॥
தா3க்ஷிண்யரம்யா கி3ரிஶஸ்ய மூர்தி:-
தே3வீ ஸரோஜாஸனத4ர்மபத்னீ
வ்யாஸாத3யோபி வ்யபதே3ஶ்யவாச:
ஸ்பு2ரன்தி ஸர்வே தவ ஶக்திலேஶை: ॥7॥
மன்தோ3ப4விஷ்யன்னியதம் விரிஞ்ச:
வாசாம் நிதே4ர்வாஞ்சி2தபா4க3தே4ய:
தை3த்யாபனீதான் த3யயைன பூ4யோபி
அத்4யாபயிஷ்யோ நிக3மான்னசேத்த்வம் ॥8॥
விதர்கடோ3லாம் வ்யவதூ4ய ஸத்த்வே
ப்3ருஹஸ்பதிம் வர்தயஸே யதஸ்த்வம்
தேனைவ தே3வ த்ரிதே3ஶேஶ்வராணா
அஸ்ப்ருஷ்டடோ3லாயிதமாதி4ராஜ்யம் ॥9॥
அக்3னௌ ஸமித்3தா4ர்சிஷி ஸப்ததன்தோ:
ஆதஸ்தி2வான்மன்த்ரமயம் ஶரீரம்
அக2ண்ட3ஸாரைர்ஹவிஷாம் ப்ரதா3னை:
ஆப்யாயனம் வ்யோமஸதா3ம் வித4த்ஸே ॥1௦॥
யன்மூல மீத்3ருக்ப்ரதிபா4தத்த்வம்
யா மூலமாம்னாயமஹாத்3ருமாணாம்
தத்த்வேன ஜானந்தி விஶுத்3த4ஸத்த்வா:
த்வாமக்ஷராமக்ஷரமாத்ருகாம் த்வாம் ॥11॥
அவ்யாக்ருதாத்3வ்யாக்ருதவானஸி த்வம்
நாமானி ரூபாணி ச யானி பூர்வம்
ஶம்ஸன்தி தேஷாம் சரமாம் ப்ரதிஷ்டா2ம்
வாகீ3ஶ்வர த்வாம் த்வது3பஜ்ஞவாச: ॥12॥
முக்3தே4ன்து3னிஷ்யன்த3விலோப4னீயாம்
மூர்திம் தவானந்த3ஸுதா4ப்ரஸூதிம்
விபஶ்சிதஶ்சேதஸி பா4வயன்தே
வேலாமுதா3ராமிவ து3க்3த4 ஸின்தோ4: ॥13॥
மனோக3தம் பஶ்யதி யஸ்ஸதா3 த்வாம்
மனீஷிணாம் மானஸராஜஹம்ஸம்
ஸ்வயம்புரோபா4வவிவாத3பா4ஜ:
கிங்குர்வதே தஸ்ய கி3ரோ யதா2ர்ஹம் ॥14॥
அபி க்ஷணார்த4ம் கலயன்தி யே த்வாம்
ஆப்லாவயன்தம் விஶதை3ர்மயூகை2:
வாசாம் ப்ரவாஹைரனிவாரிதைஸ்தே
மன்தா3கினீம் மன்த3யிதும் க்ஷமன்தே ॥15॥
ஸ்வாமின்ப4வத்3த்3யானஸுதா4பி4ஷேகாத்
வஹன்தி த4ன்யா: புலகானுப3ன்த3ம்
அலக்ஷிதே க்வாபி நிரூட4 மூலம்
அங்க்3வேஷ்வி வானந்த3து2மங்குரன்தம் ॥16॥
ஸ்வாமின்ப்ரதீசா ஹ்ருத3யேன த4ன்யா:
த்வத்3த்4யானசன்த்3ரோத3யவர்த4மானம்
அமான்தமானந்த3பயோதி4மன்த:
பயோபி4 ரக்ஷ்ணாம் பரிவாஹயன்தி ॥17॥
ஸ்வைரானுபா4வாஸ் த்வத3தீ4னபா4வா:
ஸம்ருத்3த4வீர்யாஸ்த்வத3னுக்3ரஹேண
விபஶ்சிதோனாத2 தரன்தி மாயாம்
வைஹாரிகீம் மோஹனபிஞ்சி2காம் தே ॥18॥
ப்ராங்னிர்மிதானாம் தபஸாம் விபாகா:
ப்ரத்யக்3ரனிஶ்ஶ்ரேயஸஸம்பதோ3 மே
ஸமேதி4ஷீரம் ஸ்தவ பாத3பத்3மே
ஸங்கல்பசின்தாமணய: ப்ரணாமா: ॥19॥
விலுப்தமூர்த4ன்யலிபிக்ரமாணா
ஸுரேன்த்3ரசூடா3பத3லாலிதானாம்
த்வத3ங்க்4ரி ராஜீவரஜ:கணானாம்
பூ4யான்ப்ரஸாதோ3 மயி நாத2 பூ4யாத் ॥2௦॥
பரிஸ்பு2ரன்னூபுரசித்ரபா4னு –
ப்ரகாஶனிர்தூ4ததமோனுஷங்கா3
பத3த்3வயீம் தே பரிசின்மஹேன்த:
ப்ரபோ3த4ராஜீவவிபா4தஸன்த்4யாம் ॥21॥
த்வத்கிங்கராலங்கரணோசிதானாம்
த்வயைவ கல்பான்தரபாலிதானாம்
மஞ்ஜுப்ரணாத3ம் மணினூபுரம் தே
மஞ்ஜூஷிகாம் வேத3கி3ராம் ப்ரதீம: ॥22॥
ஸஞ்சின்தயாமி ப்ரதிபா4த3ஶாஸ்தா2ன்
ஸன்து4க்ஷயன்தம் ஸமயப்ரதீ3பான்
விஜ்ஞானகல்பத்3ருமபல்லவாப4ம்
வ்யாக்2யானமுத்3ராமது4ரம் கரம் தே ॥23॥
சித்தே கரோமி ஸ்பு2ரிதாக்ஷமாலம்
ஸவ்யேதரம் நாத2 கரம் த்வதீ3யம்
ஜ்ஞானாம்ருதோத3ஞ்சனலம்படானாம்
லீலாக4டீயன்த்ரமிவாஶ்ரிதானாம் ॥24॥
ப்ரபோ3த4ஸின்தோ4ரருணை: ப்ரகாஶை:
ப்ரவால்த3ஸங்கா4தமிவோத்3வஹன்தம்
விபா4வயே தே3வ ஸ புஸ்தகம் தே
வாமம் கரம் த3க்ஷிணமாஶ்ரிதானாம் ॥25॥
தமாம் ஸிபி4த்த்வாவிஶதை3ர்மயூகை2:
ஸம்ப்ரீணயன்தம் விது3ஷஶ்சகோரான்
நிஶாமயே த்வாம் நவபுண்ட3ரீகே
ஶரத்3க4னேசன்த்3ரமிவ ஸ்பு2ரன்தம் ॥26॥
தி3ஶன்து மே தே3வ ஸதா3 த்வதீ3யா:
த3யாதரங்கா3னுசரா: கடாக்ஷா:
ஶ்ரோத்ரேஷு பும்ஸாமம்ருதங்க்ஷரன்தீம்
ஸரஸ்வதீம் ஸம்ஶ்ரிதகாமதே4னும் ॥27॥
விஶேஷவித்பாரிஷதே3ஷு நாத2
வித3க்3த4கோ3ஷ்டீ2 ஸமராங்க3ணேஷு
ஜிகீ3ஷதோ மே கவிதார்கிகேன்த்3ரான்
ஜிஹ்வாக்3ரஸிம்ஹாஸனமப்4யுபேயா: ॥28॥
த்வாம் சின்தயன் த்வன்மயதாம் ப்ரபன்ன:
த்வாமுத்3க்3ருணன் ஶப்3த3மயேன தா4ம்னா
ஸ்வாமின்ஸமாஜேஷு ஸமேதி4ஷீய
ஸ்வச்ச2ன்த3வாதா3ஹவப3த்3த4ஶூர: ॥29॥
நானாவிதா4னாமக3தி: கலானாம்
ந சாபி தீர்தே2ஷு க்ருதாவதார:
த்4ருவம் தவானாத4 பரிக்3ரஹாயா:
நவ நவம் பாத்ரமஹம் த3யாயா: ॥3௦॥
அகம்பனீயான்யபனீதிபே4தை3:
அலங்க்ருஷீரன் ஹ்ருத3யம் மதீ3யம்
ஶங்கா கல்த3ங்கா பக3மோஜ்ஜ்வலானி
தத்த்வானி ஸம்யஞ்சி தவ ப்ரஸாதா3த் ॥31॥
வ்யாக்2யாமுத்3ராம் கரஸரஸிஜை: புஸ்தகம் ஶங்க3சக்ரே
பி4ப்4ரத்3பி4ன்ன ஸ்ப2டிகருசிரே புண்ட3ரீகே நிஷண்ண: ।
அம்லானஶ்ரீரம்ருதவிஶதை3ரம்ஶுபி4: ப்லாவயன்மாம்
ஆவிர்பூ4யாத3னக4மஹிமாமானஸே வாக3தீ4ஶ: ॥32॥
வாக3ர்த2ஸித்3தி4ஹேதோ:பட2த ஹயக்3ரீவஸம்ஸ்துதிம் ப4க்த்யா
கவிதார்கிககேஸரிணா வேங்கடனாதே2ன விரசிதாமேதாம் ॥33॥
ಶ್ರೀ ಹಯಗ್ರೀವ ಸ್ತೋತ್ರಂ
ಜ್ಞಾನಾನಂದಮಯಂ ದೇವಂ ನಿರ್ಮಲಸ್ಫಟಿಕಾಕೃತಿಂ
ಆಧಾರಂ ಸರ್ವವಿದ್ಯಾನಾಂ ಹಯಗ್ರೀವಮುಪಾಸ್ಮಹೇ ॥1॥
ಸ್ವತಸ್ಸಿದ್ಧಂ ಶುದ್ಧಸ್ಫಟಿಕಮಣಿಭೂ ಭೃತ್ಪ್ರತಿಭಟಂ
ಸುಧಾಸಧ್ರೀಚೀಭಿರ್ದ್ಯುತಿಭಿರವದಾತತ್ರಿಭುವನಂ
ಅನಂತೈಸ್ತ್ರಯ್ಯಂತೈರನುವಿಹಿತ ಹೇಷಾಹಲಹಲಂ
ಹತಾಶೇಷಾವದ್ಯಂ ಹಯವದನಮೀಡೇಮಹಿಮಹಃ ॥2॥
ಸಮಾಹಾರಸ್ಸಾಮ್ನಾಂ ಪ್ರತಿಪದಮೃಚಾಂ ಧಾಮ ಯಜುಷಾಂ
ಲಯಃ ಪ್ರತ್ಯೂಹಾನಾಂ ಲಹರಿವಿತತಿರ್ಬೋಧಜಲಧೇಃ
ಕಥಾದರ್ಪಕ್ಷುಭ್ಯತ್ಕಥಕಕುಲಕೋಲಾಹಲಭವಂ
ಹರತ್ವಂತರ್ಧ್ವಾಂತಂ ಹಯವದನಹೇಷಾಹಲಹಲಃ ॥3॥
ಪ್ರಾಚೀ ಸಂಧ್ಯಾ ಕಾಚಿದಂತರ್ನಿಶಾಯಾಃ
ಪ್ರಜ್ಞಾದೃಷ್ಟೇ ರಂಜನಶ್ರೀರಪೂರ್ವಾ
ವಕ್ತ್ರೀ ವೇದಾನ್ ಭಾತು ಮೇ ವಾಜಿವಕ್ತ್ರಾ
ವಾಗೀಶಾಖ್ಯಾ ವಾಸುದೇವಸ್ಯ ಮೂರ್ತಿಃ ॥4॥
ವಿಶುದ್ಧವಿಜ್ಞಾನಘನಸ್ವರೂಪಂ
ವಿಜ್ಞಾನವಿಶ್ರಾಣನಬದ್ಧದೀಕ್ಷಂ
ದಯಾನಿಧಿಂ ದೇಹಭೃತಾಂ ಶರಣ್ಯಂ
ದೇವಂ ಹಯಗ್ರೀವಮಹಂ ಪ್ರಪದ್ಯೇ ॥5॥
ಅಪೌರುಷೇಯೈರಪಿ ವಾಕ್ಪ್ರಪಂಚೈಃ
ಅದ್ಯಾಪಿ ತೇ ಭೂತಿಮದೃಷ್ಟಪಾರಾಂ
ಸ್ತುವನ್ನಹಂ ಮುಗ್ಧ ಇತಿ ತ್ವಯೈವ
ಕಾರುಣ್ಯತೋ ನಾಥ ಕಟಾಕ್ಷಣೀಯಃ ॥6॥
ದಾಕ್ಷಿಣ್ಯರಮ್ಯಾ ಗಿರಿಶಸ್ಯ ಮೂರ್ತಿಃ-
ದೇವೀ ಸರೋಜಾಸನಧರ್ಮಪತ್ನೀ
ವ್ಯಾಸಾದಯೋಽಪಿ ವ್ಯಪದೇಶ್ಯವಾಚಃ
ಸ್ಫುರಂತಿ ಸರ್ವೇ ತವ ಶಕ್ತಿಲೇಶೈಃ ॥7॥
ಮಂದೋಽಭವಿಷ್ಯನ್ನಿಯತಂ ವಿರಿಂಚಃ
ವಾಚಾಂ ನಿಧೇರ್ವಾಂಛಿತಭಾಗಧೇಯಃ
ದೈತ್ಯಾಪನೀತಾನ್ ದಯಯೈನ ಭೂಯೋಽಪಿ
ಅಧ್ಯಾಪಯಿಷ್ಯೋ ನಿಗಮಾನ್ನಚೇತ್ತ್ವಂ ॥8॥
ವಿತರ್ಕಡೋಲಾಂ ವ್ಯವಧೂಯ ಸತ್ತ್ವೇ
ಬೃಹಸ್ಪತಿಂ ವರ್ತಯಸೇ ಯತಸ್ತ್ವಂ
ತೇನೈವ ದೇವ ತ್ರಿದೇಶೇಶ್ವರಾಣಾ
ಅಸ್ಪೃಷ್ಟಡೋಲಾಯಿತಮಾಧಿರಾಜ್ಯಂ ॥9॥
ಅಗ್ನೌ ಸಮಿದ್ಧಾರ್ಚಿಷಿ ಸಪ್ತತಂತೋಃ
ಆತಸ್ಥಿವಾನ್ಮಂತ್ರಮಯಂ ಶರೀರಂ
ಅಖಂಡಸಾರೈರ್ಹವಿಷಾಂ ಪ್ರದಾನೈಃ
ಆಪ್ಯಾಯನಂ ವ್ಯೋಮಸದಾಂ ವಿಧತ್ಸೇ ॥10॥
ಯನ್ಮೂಲ ಮೀದೃಕ್ಪ್ರತಿಭಾತತ್ತ್ವಂ
ಯಾ ಮೂಲಮಾಮ್ನಾಯಮಹಾದ್ರುಮಾಣಾಂ
ತತ್ತ್ವೇನ ಜಾನಂತಿ ವಿಶುದ್ಧಸತ್ತ್ವಾಃ
ತ್ವಾಮಕ್ಷರಾಮಕ್ಷರಮಾತೃಕಾಂ ತ್ವಾಂ ॥11॥
ಅವ್ಯಾಕೃತಾದ್ವ್ಯಾಕೃತವಾನಸಿ ತ್ವಂ
ನಾಮಾನಿ ರೂಪಾಣಿ ಚ ಯಾನಿ ಪೂರ್ವಂ
ಶಂಸಂತಿ ತೇಷಾಂ ಚರಮಾಂ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಂ
ವಾಗೀಶ್ವರ ತ್ವಾಂ ತ್ವದುಪಜ್ಞವಾಚಃ ॥12॥
ಮುಗ್ಧೇಂದುನಿಷ್ಯಂದವಿಲೋಭನೀಯಾಂ
ಮೂರ್ತಿಂ ತವಾನಂದಸುಧಾಪ್ರಸೂತಿಂ
ವಿಪಶ್ಚಿತಶ್ಚೇತಸಿ ಭಾವಯಂತೇ
ವೇಲಾಮುದಾರಾಮಿವ ದುಗ್ಧ ಸಿಂಧೋಃ ॥13॥
ಮನೋಗತಂ ಪಶ್ಯತಿ ಯಸ್ಸದಾ ತ್ವಾಂ
ಮನೀಷಿಣಾಂ ಮಾನಸರಾಜಹಂಸಂ
ಸ್ವಯಂಪುರೋಭಾವವಿವಾದಭಾಜಃ
ಕಿಂಕುರ್ವತೇ ತಸ್ಯ ಗಿರೋ ಯಥಾರ್ಹಂ ॥14॥
ಅಪಿ ಕ್ಷಣಾರ್ಧಂ ಕಲಯಂತಿ ಯೇ ತ್ವಾಂ
ಆಪ್ಲಾವಯಂತಂ ವಿಶದೈರ್ಮಯೂಖೈಃ
ವಾಚಾಂ ಪ್ರವಾಹೈರನಿವಾರಿತೈಸ್ತೇ
ಮಂದಾಕಿನೀಂ ಮಂದಯಿತುಂ ಕ್ಷಮಂತೇ ॥15॥
ಸ್ವಾಮಿನ್ಭವದ್ದ್ಯಾನಸುಧಾಭಿಷೇಕಾತ್
ವಹಂತಿ ಧನ್ಯಾಃ ಪುಲಕಾನುಬಂದಂ
ಅಲಕ್ಷಿತೇ ಕ್ವಾಪಿ ನಿರೂಢ ಮೂಲಂ
ಅಂಗ್ವೇಷ್ವಿ ವಾನಂದಥುಮಂಕುರಂತಂ ॥16॥
ಸ್ವಾಮಿನ್ಪ್ರತೀಚಾ ಹೃದಯೇನ ಧನ್ಯಾಃ
ತ್ವದ್ಧ್ಯಾನಚಂದ್ರೋದಯವರ್ಧಮಾನಂ
ಅಮಾಂತಮಾನಂದಪಯೋಧಿಮಂತಃ
ಪಯೋಭಿ ರಕ್ಷ್ಣಾಂ ಪರಿವಾಹಯಂತಿ ॥17॥
ಸ್ವೈರಾನುಭಾವಾಸ್ ತ್ವದಧೀನಭಾವಾಃ
ಸಮೃದ್ಧವೀರ್ಯಾಸ್ತ್ವದನುಗ್ರಹೇಣ
ವಿಪಶ್ಚಿತೋನಾಥ ತರಂತಿ ಮಾಯಾಂ
ವೈಹಾರಿಕೀಂ ಮೋಹನಪಿಂಛಿಕಾಂ ತೇ ॥18॥
ಪ್ರಾಙ್ನಿರ್ಮಿತಾನಾಂ ತಪಸಾಂ ವಿಪಾಕಾಃ
ಪ್ರತ್ಯಗ್ರನಿಶ್ಶ್ರೇಯಸಸಂಪದೋ ಮೇ
ಸಮೇಧಿಷೀರಂ ಸ್ತವ ಪಾದಪದ್ಮೇ
ಸಂಕಲ್ಪಚಿಂತಾಮಣಯಃ ಪ್ರಣಾಮಾಃ ॥19॥
ವಿಲುಪ್ತಮೂರ್ಧನ್ಯಲಿಪಿಕ್ರಮಾಣಾ
ಸುರೇಂದ್ರಚೂಡಾಪದಲಾಲಿತಾನಾಂ
ತ್ವದಂಘ್ರಿ ರಾಜೀವರಜಃಕಣಾನಾಂ
ಭೂಯಾನ್ಪ್ರಸಾದೋ ಮಯಿ ನಾಥ ಭೂಯಾತ್ ॥20॥
ಪರಿಸ್ಫುರನ್ನೂಪುರಚಿತ್ರಭಾನು –
ಪ್ರಕಾಶನಿರ್ಧೂತತಮೋನುಷಂಗಾ
ಪದದ್ವಯೀಂ ತೇ ಪರಿಚಿನ್ಮಹೇಽಂತಃ
ಪ್ರಬೋಧರಾಜೀವವಿಭಾತಸಂಧ್ಯಾಂ ॥21॥
ತ್ವತ್ಕಿಂಕರಾಲಂಕರಣೋಚಿತಾನಾಂ
ತ್ವಯೈವ ಕಲ್ಪಾಂತರಪಾಲಿತಾನಾಂ
ಮಂಜುಪ್ರಣಾದಂ ಮಣಿನೂಪುರಂ ತೇ
ಮಂಜೂಷಿಕಾಂ ವೇದಗಿರಾಂ ಪ್ರತೀಮಃ ॥22॥
ಸಂಚಿಂತಯಾಮಿ ಪ್ರತಿಭಾದಶಾಸ್ಥಾನ್
ಸಂಧುಕ್ಷಯಂತಂ ಸಮಯಪ್ರದೀಪಾನ್
ವಿಜ್ಞಾನಕಲ್ಪದ್ರುಮಪಲ್ಲವಾಭಂ
ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಮುದ್ರಾಮಧುರಂ ಕರಂ ತೇ ॥23॥
ಚಿತ್ತೇ ಕರೋಮಿ ಸ್ಫುರಿತಾಕ್ಷಮಾಲಂ
ಸವ್ಯೇತರಂ ನಾಥ ಕರಂ ತ್ವದೀಯಂ
ಜ್ಞಾನಾಮೃತೋದಂಚನಲಂಪಟಾನಾಂ
ಲೀಲಾಘಟೀಯಂತ್ರಮಿವಾಽಽಶ್ರಿತಾನಾಂ ॥24॥
ಪ್ರಬೋಧಸಿಂಧೋರರುಣೈಃ ಪ್ರಕಾಶೈಃ
ಪ್ರವಾಳಸಂಘಾತಮಿವೋದ್ವಹಂತಂ
ವಿಭಾವಯೇ ದೇವ ಸ ಪುಸ್ತಕಂ ತೇ
ವಾಮಂ ಕರಂ ದಕ್ಷಿಣಮಾಶ್ರಿತಾನಾಂ ॥25॥
ತಮಾಂ ಸಿಭಿತ್ತ್ವಾವಿಶದೈರ್ಮಯೂಖೈಃ
ಸಂಪ್ರೀಣಯಂತಂ ವಿದುಷಶ್ಚಕೋರಾನ್
ನಿಶಾಮಯೇ ತ್ವಾಂ ನವಪುಂಡರೀಕೇ
ಶರದ್ಘನೇಚಂದ್ರಮಿವ ಸ್ಫುರಂತಂ ॥26॥
ದಿಶಂತು ಮೇ ದೇವ ಸದಾ ತ್ವದೀಯಾಃ
ದಯಾತರಂಗಾನುಚರಾಃ ಕಟಾಕ್ಷಾಃ
ಶ್ರೋತ್ರೇಷು ಪುಂಸಾಮಮೃತಂಕ್ಷರಂತೀಂ
ಸರಸ್ವತೀಂ ಸಂಶ್ರಿತಕಾಮಧೇನುಂ ॥27॥
ವಿಶೇಷವಿತ್ಪಾರಿಷದೇಷು ನಾಥ
ವಿದಗ್ಧಗೋಷ್ಠೀ ಸಮರಾಂಗಣೇಷು
ಜಿಗೀಷತೋ ಮೇ ಕವಿತಾರ್ಕಿಕೇಂದ್ರಾನ್
ಜಿಹ್ವಾಗ್ರಸಿಂಹಾಸನಮಭ್ಯುಪೇಯಾಃ ॥28॥
ತ್ವಾಂ ಚಿಂತಯನ್ ತ್ವನ್ಮಯತಾಂ ಪ್ರಪನ್ನಃ
ತ್ವಾಮುದ್ಗೃಣನ್ ಶಬ್ದಮಯೇನ ಧಾಮ್ನಾ
ಸ್ವಾಮಿನ್ಸಮಾಜೇಷು ಸಮೇಧಿಷೀಯ
ಸ್ವಚ್ಛಂದವಾದಾಹವಬದ್ಧಶೂರಃ ॥29॥
ನಾನಾವಿಧಾನಾಮಗತಿಃ ಕಲಾನಾಂ
ನ ಚಾಪಿ ತೀರ್ಥೇಷು ಕೃತಾವತಾರಃ
ಧ್ರುವಂ ತವಾಽನಾಧ ಪರಿಗ್ರಹಾಯಾಃ
ನವ ನವಂ ಪಾತ್ರಮಹಂ ದಯಾಯಾಃ ॥30॥
ಅಕಂಪನೀಯಾನ್ಯಪನೀತಿಭೇದೈಃ
ಅಲಂಕೃಷೀರನ್ ಹೃದಯಂ ಮದೀಯಂ
ಶಂಕಾ ಕಳಂಕಾ ಪಗಮೋಜ್ಜ್ವಲಾನಿ
ತತ್ತ್ವಾನಿ ಸಮ್ಯಂಚಿ ತವ ಪ್ರಸಾದಾತ್ ॥31॥
ವ್ಯಾಖ್ಯಾಮುದ್ರಾಂ ಕರಸರಸಿಜೈಃ ಪುಸ್ತಕಂ ಶಂಖಚಕ್ರೇ
ಭಿಭ್ರದ್ಭಿನ್ನ ಸ್ಫಟಿಕರುಚಿರೇ ಪುಂಡರೀಕೇ ನಿಷಣ್ಣಃ ।
ಅಮ್ಲಾನಶ್ರೀರಮೃತವಿಶದೈರಂಶುಭಿಃ ಪ್ಲಾವಯನ್ಮಾಂ
ಆವಿರ್ಭೂಯಾದನಘಮಹಿಮಾಮಾನಸೇ ವಾಗಧೀಶಃ ॥32॥
ವಾಗರ್ಥಸಿದ್ಧಿಹೇತೋಃಪಠತ ಹಯಗ್ರೀವಸಂಸ್ತುತಿಂ ಭಕ್ತ್ಯಾ
ಕವಿತಾರ್ಕಿಕಕೇಸರಿಣಾ ವೇಂಕಟನಾಥೇನ ವಿರಚಿತಾಮೇತಾಂ ॥33॥
ശ്രീ ഹയഗ്രീവ സ്തോത്രമ്
ജ്ഞാനാനംദമയം ദേവം നിര്മലസ്ഫടികാകൃതിം
ആധാരം സര്വവിദ്യാനാം ഹയഗ്രീവമുപാസ്മഹേ ॥1॥
സ്വതസ്സിദ്ധം ശുദ്ധസ്ഫടികമണിഭൂ ഭൃത്പ്രതിഭടം
സുധാസധ്രീചീഭിര്ദ്യുതിഭിരവദാതത്രിഭുവനം
അനംതൈസ്ത്രയ്യംതൈരനുവിഹിത ഹേഷാഹലഹലം
ഹതാശേഷാവദ്യം ഹയവദനമീഡേമഹിമഹഃ ॥2॥
സമാഹാരസ്സാമ്നാം പ്രതിപദമൃചാം ധാമ യജുഷാം
ലയഃ പ്രത്യൂഹാനാം ലഹരിവിതതിര്ബോധജലധേഃ
കഥാദര്പക്ഷുഭ്യത്കഥകകുലകോലാഹലഭവം
ഹരത്വംതര്ധ്വാംതം ഹയവദനഹേഷാഹലഹലഃ ॥3॥
പ്രാചീ സംധ്യാ കാചിദംതര്നിശായാഃ
പ്രജ്ഞാദൃഷ്ടേ രംജനശ്രീരപൂര്വാ
വക്ത്രീ വേദാന് ഭാതു മേ വാജിവക്ത്രാ
വാഗീശാഖ്യാ വാസുദേവസ്യ മൂര്തിഃ ॥4॥
വിശുദ്ധവിജ്ഞാനഘനസ്വരൂപം
വിജ്ഞാനവിശ്രാണനബദ്ധദീക്ഷം
ദയാനിധിം ദേഹഭൃതാം ശരണ്യം
ദേവം ഹയഗ്രീവമഹം പ്രപദ്യേ ॥5॥
അപൌരുഷേയൈരപി വാക്പ്രപംചൈഃ
അദ്യാപി തേ ഭൂതിമദൃഷ്ടപാരാം
സ്തുവന്നഹം മുഗ്ധ ഇതി ത്വയൈവ
കാരുണ്യതോ നാഥ കടാക്ഷണീയഃ ॥6॥
ദാക്ഷിണ്യരമ്യാ ഗിരിശസ്യ മൂര്തിഃ-
ദേവീ സരോജാസനധര്മപത്നീ
വ്യാസാദയോഽപി വ്യപദേശ്യവാചഃ
സ്ഫുരംതി സര്വേ തവ ശക്തിലേശൈഃ ॥7॥
മംദോഽഭവിഷ്യന്നിയതം വിരിംചഃ
വാചാം നിധേര്വാംഛിതഭാഗധേയഃ
ദൈത്യാപനീതാന് ദയയൈന ഭൂയോഽപി
അധ്യാപയിഷ്യോ നിഗമാന്നചേത്ത്വമ് ॥8॥
വിതര്കഡോലാം വ്യവധൂയ സത്ത്വേ
ബൃഹസ്പതിം വര്തയസേ യതസ്ത്വം
തേനൈവ ദേവ ത്രിദേശേശ്വരാണാ
അസ്പൃഷ്ടഡോലായിതമാധിരാജ്യമ് ॥9॥
അഗ്നൌ സമിദ്ധാര്ചിഷി സപ്തതംതോഃ
ആതസ്ഥിവാന്മംത്രമയം ശരീരം
അഖംഡസാരൈര്ഹവിഷാം പ്രദാനൈഃ
ആപ്യായനം വ്യോമസദാം വിധത്സേ ॥10॥
യന്മൂല മീദൃക്പ്രതിഭാതത്ത്വം
യാ മൂലമാമ്നായമഹാദ്രുമാണാം
തത്ത്വേന ജാനംതി വിശുദ്ധസത്ത്വാഃ
ത്വാമക്ഷരാമക്ഷരമാതൃകാം ത്വാമ് ॥11॥
അവ്യാകൃതാദ്വ്യാകൃതവാനസി ത്വം
നാമാനി രൂപാണി ച യാനി പൂര്വം
ശംസംതി തേഷാം ചരമാം പ്രതിഷ്ഠാം
വാഗീശ്വര ത്വാം ത്വദുപജ്ഞവാചഃ ॥12॥
മുഗ്ധേംദുനിഷ്യംദവിലോഭനീയാം
മൂര്തിം തവാനംദസുധാപ്രസൂതിം
വിപശ്ചിതശ്ചേതസി ഭാവയംതേ
വേലാമുദാരാമിവ ദുഗ്ധ സിംധോഃ ॥13॥
മനോഗതം പശ്യതി യസ്സദാ ത്വാം
മനീഷിണാം മാനസരാജഹംസം
സ്വയംപുരോഭാവവിവാദഭാജഃ
കിംകുര്വതേ തസ്യ ഗിരോ യഥാര്ഹമ് ॥14॥
അപി ക്ഷണാര്ധം കലയംതി യേ ത്വാം
ആപ്ലാവയംതം വിശദൈര്മയൂഖൈഃ
വാചാം പ്രവാഹൈരനിവാരിതൈസ്തേ
മംദാകിനീം മംദയിതും ക്ഷമംതേ ॥15॥
സ്വാമിന്ഭവദ്ദ്യാനസുധാഭിഷേകാത്
വഹംതി ധന്യാഃ പുലകാനുബംദം
അലക്ഷിതേ ക്വാപി നിരൂഢ മൂലം
അംഗ്വേഷ്വി വാനംദഥുമംകുരംതമ് ॥16॥
സ്വാമിന്പ്രതീചാ ഹൃദയേന ധന്യാഃ
ത്വദ്ധ്യാനചംദ്രോദയവര്ധമാനം
അമാംതമാനംദപയോധിമംതഃ
പയോഭി രക്ഷ്ണാം പരിവാഹയംതി ॥17॥
സ്വൈരാനുഭാവാസ് ത്വദധീനഭാവാഃ
സമൃദ്ധവീര്യാസ്ത്വദനുഗ്രഹേണ
വിപശ്ചിതോനാഥ തരംതി മായാം
വൈഹാരികീം മോഹനപിംഛികാം തേ ॥18॥
പ്രാങ്നിര്മിതാനാം തപസാം വിപാകാഃ
പ്രത്യഗ്രനിശ്ശ്രേയസസംപദോ മേ
സമേധിഷീരം സ്തവ പാദപദ്മേ
സംകല്പചിംതാമണയഃ പ്രണാമാഃ ॥19॥
വിലുപ്തമൂര്ധന്യലിപിക്രമാണാ
സുരേംദ്രചൂഡാപദലാലിതാനാം
ത്വദംഘ്രി രാജീവരജഃകണാനാം
ഭൂയാന്പ്രസാദോ മയി നാഥ ഭൂയാത് ॥20॥
പരിസ്ഫുരന്നൂപുരചിത്രഭാനു –
പ്രകാശനിര്ധൂതതമോനുഷംഗാ
പദദ്വയീം തേ പരിചിന്മഹേഽംതഃ
പ്രബോധരാജീവവിഭാതസംധ്യാമ് ॥21॥
ത്വത്കിംകരാലംകരണോചിതാനാം
ത്വയൈവ കല്പാംതരപാലിതാനാം
മംജുപ്രണാദം മണിനൂപുരം തേ
മംജൂഷികാം വേദഗിരാം പ്രതീമഃ ॥22॥
സംചിംതയാമി പ്രതിഭാദശാസ്ഥാന്
സംധുക്ഷയംതം സമയപ്രദീപാന്
വിജ്ഞാനകല്പദ്രുമപല്ലവാഭം
വ്യാഖ്യാനമുദ്രാമധുരം കരം തേ ॥23॥
ചിത്തേ കരോമി സ്ഫുരിതാക്ഷമാലം
സവ്യേതരം നാഥ കരം ത്വദീയം
ജ്ഞാനാമൃതോദംചനലംപടാനാം
ലീലാഘടീയംത്രമിവാഽഽശ്രിതാനാമ് ॥24॥
പ്രബോധസിംധോരരുണൈഃ പ്രകാശൈഃ
പ്രവാലസംഘാതമിവോദ്വഹംതം
വിഭാവയേ ദേവ സ പുസ്തകം തേ
വാമം കരം ദക്ഷിണമാശ്രിതാനാമ് ॥25॥
തമാം സിഭിത്ത്വാവിശദൈര്മയൂഖൈഃ
സംപ്രീണയംതം വിദുഷശ്ചകോരാന്
നിശാമയേ ത്വാം നവപുംഡരീകേ
ശരദ്ഘനേചംദ്രമിവ സ്ഫുരംതമ് ॥26॥
ദിശംതു മേ ദേവ സദാ ത്വദീയാഃ
ദയാതരംഗാനുചരാഃ കടാക്ഷാഃ
ശ്രോത്രേഷു പുംസാമമൃതംക്ഷരംതീം
സരസ്വതീം സംശ്രിതകാമധേനുമ് ॥27॥
വിശേഷവിത്പാരിഷദേഷു നാഥ
വിദഗ്ധഗോഷ്ഠീ സമരാംഗണേഷു
ജിഗീഷതോ മേ കവിതാര്കികേംദ്രാന്
ജിഹ്വാഗ്രസിംഹാസനമഭ്യുപേയാഃ ॥28॥
ത്വാം ചിംതയന് ത്വന്മയതാം പ്രപന്നഃ
ത്വാമുദ്ഗൃണന് ശബ്ദമയേന ധാമ്നാ
സ്വാമിന്സമാജേഷു സമേധിഷീയ
സ്വച്ഛംദവാദാഹവബദ്ധശൂരഃ ॥29॥
നാനാവിധാനാമഗതിഃ കലാനാം
ന ചാപി തീര്ഥേഷു കൃതാവതാരഃ
ധ്രുവം തവാഽനാധ പരിഗ്രഹായാഃ
നവ നവം പാത്രമഹം ദയായാഃ ॥30॥
അകംപനീയാന്യപനീതിഭേദൈഃ
അലംകൃഷീരന് ഹൃദയം മദീയമ്
ശംകാ കലംകാ പഗമോജ്ജ്വലാനി
തത്ത്വാനി സമ്യംചി തവ പ്രസാദാത് ॥31॥
വ്യാഖ്യാമുദ്രാം കരസരസിജൈഃ പുസ്തകം ശംഖചക്രേ
ഭിഭ്രദ്ഭിന്ന സ്ഫടികരുചിരേ പുംഡരീകേ നിഷണ്ണഃ ।
അമ്ലാനശ്രീരമൃതവിശദൈരംശുഭിഃ പ്ലാവയന്മാം
ആവിര്ഭൂയാദനഘമഹിമാമാനസേ വാഗധീശഃ ॥32॥
വാഗര്ഥസിദ്ധിഹേതോഃപഠത ഹയഗ്രീവസംസ്തുതിം ഭക്ത്യാ
കവിതാര്കികകേസരിണാ വേംകടനാഥേന വിരചിതാമേതാമ് ॥33॥
Sponsored by: Srinivas Vadarevu - Principal Applied Scientist Lead, Microsoft Bing, Sunnyvale, CA - USA.
నిత్య పారాయణం
|| గాయత్రి మంత్రం ఘనాపాఠం | పురుష సూక్తం | నారాయణ సూక్తం | మంత్ర పుష్పం | శాంతి మంత్రం | నిర్వాణ షట్కం | శ్రీ వేంకటేశ్వర సుప్రభాతం | నిత్య పారాయణ శ్లోకాః | శ్రీ సూర్య నమస్కార మంత్రం | శ్రీ విష్ణు అష్టోత్తర శతనామ స్తోత్రం | శ్రీ హయగ్రీవ స్తోత్రం | యజ్ఞ్నోపవీత ధారణ | శుద్ధోసి బుద్ధోసి | తిరుప్పావై | సర్వ దేవతా గాయత్రీ మంత్రాః ||
