యజ్ఞము - Yagnamu

యజ్ఞము:
పరమాత్మ అయిన నేను యజ్ఞ పురుషుడను, యజ్ఞ కర్తను, యజ్ఞ ఫలస్వరూపుడను, యజ్ఞ స్వరూపుడను అని త్రిపుటిని ఏకీకృతము చేయుట.
హోమము : వైదిక పద్ధతిగా అగ్ని కార్యములు, అగ్ని ఉపాసనలు చేయుట.

జ్ఞాన యజ్ఞము :

• 1. ఆత్మను సర్వే సర్వత్రా అర్థము చేసుకొని ఆస్వాదించుట.
• 2. ద్రష్టయే ఆత్మను దృశ్యరూప జగత్తుగా సంకల్పించుకొని వినోదించుచున్నాడని అనుకొనుట.
• 3. ఈ ద్రష్ట దృశ్యములను అఖండాత్మ స్వరూపముగాను, అఖండాత్మ తత్త్వముగాను, అదియే శివతత్త్వమని గ్రహించే అభ్యాసము. ఈ మూడూ కలసినది జ్ఞాన యజ్ఞమనబడును.

ద్వాదశ యజ్ఞములు :
1. దైవ యజ్ఞము 2. బ్రహ్మ యజ్ఞము 3. ఇంద్రియ సంయమ యజ్ఞము 4. విషయ నిరోధ యజ్ఞము 5. మనో నిగ్రహ యజ్ఞము 6. ద్రవ్య యజ్ఞము 7. తపో యజ్ఞము 8. యోగ యజ్ఞము 9. స్వాధ్యాయ యజ్ఞము 10. ప్రాణాయామ యజ్ఞము 11. ఆహార నియమ యజ్ఞము 12. జ్ఞాన యజ్ఞము

పంచ యజ్ఞములు :

• 1. బ్రహ్మ యజ్ఞము : అధ్యయనము, ప్రణవాది తారక మంత్రముల జపము, ఉపనిషత్‌ భాగవతాదుల పారాయణ మొదలగునవి.
• 2. పితృ యజ్ఞము : పిండ ప్రదానము, అన్నదానము, మాతా పితలకు పూజ.
• 3. దైవ యజ్ఞము : వైశ్వ దేవాది అగ్ని హోత్రము. అన్నాది నైవేద్యముల చేత దేవతలను ఆరాధించుట.
• 4. భూత యజ్ఞము : గోవులు, కుక్కలు, పిల్లులు, పక్షులు, చీమలు, ఉడతలు మొదలగు వాటికి ఆహారమును ఇచ్చుట.
• 5. నర యజ్ఞము : బ్రహ్మచారులు, వానప్రస్థులు, సన్న్యాసులు మొదలగు సాధు పురుషులకు అన్న వస్త్రాదులనిచ్చి పూజించుట. రోగులు, పేదలు, అనాధలు, వృద్ధులు మొదలగు నిస్సహాయులకు పాత్రోచితముగా సహాయము చేయుట.

• 1. ద్రవ్య యజ్ఞము :  కొన్ని పదార్థములను ఉపయోగించి చేసే యజ్ఞము.
• 2. తపో యజ్ఞము : తపస్సు ద్వారా, మనో నిగ్రహము ద్వారా, సర్వేంద్రియ భోగములపట్ల విరాగము ద్వారా, సర్వసంగ పరిత్యాగము ద్వారా సర్వభోగములను అంతరాత్మయందు వ్రేల్చి, ఏ భేదము లేనివాడై యుండుట. అతడే యజ్ఞ పురుషుడు, పరమాత్మ. జ్ఞానమే అగ్నిగా, ఇంద్రియములను సమిధలుగా, ఇంద్రియార్థములను ఆజ్యముగా, ప్రాణమును హవిస్సుగా చేయునదే తపో యజ్ఞము.
• 3. ప్రాణ యజ్ఞము : ప్రాణమును అపానమందును, అపానమును ప్రాణమందును వ్రేల్చి హవిస్సుగా చేయునది.
• 4. యోగ యజ్ఞము : ప్రాణాపానములను సమానము చేసి, ప్రాణాయామ స్వరూపమైన ప్రాణయజ్ఞము ద్వారా ఉచ్ఛ్వాస నిశ్వాసల రెంటిని పూర్తిగా సమము చేసి, ముక్తస్థితిని పొందుట.
• 5. స్వాధ్యాయ యజ్ఞము : వాగ్రూపములో వేదమంత్రముల ద్వారా చేయబడే యజ్ఞము. పై దవడ, క్రింది దవడల మధ్య నాలుకతో వాగ్రూపముగా జరిగే కార్యమే స్వాధ్యాయ యజ్ఞం.

సంవత్సర యజ్ఞం :
సంవత్సర కాలములో సూర్యుడు చక్రాకారముగా నక్షత్ర మండలమును అనగా రాశి చక్రమును చుట్టి తిరిగే దానికి సంవత్సర యజ్ఞము అని పేరు. కాల చక్రమే కాల పురుషుడు. కాల పురుషుని దేహమే రాశి చక్రములో కదలుచున్నట్లు అనిపించే నక్షత్రములు.

12 మాసముల కాలము తిరిగి, మేషరాశిలోనికి ప్రవేశించే సరికి, అనగా ఒక సంవత్సర కాలగమనమును ఒక ఆవృతిగా లెక్కించినది సంవత్సర యజ్ఞము అందురు. బ్రహ్మాండములో జరిగే 12 రాశులలో ఆవృత్తి యగుట సంవత్సర యజ్ఞము పిండాండములో మూలాధారమునుండి ఆజ్ఞావరకు ఉచ్ఛ్వాసలోను, తిరిగి ఆజ్ఞనుండి మూలాధారము వరకు నిశ్వాసలోను మొత్తము 2X6=12 చక్రములలో ఆవృతమగుట మానవకుండలినీలో జరిగే సంవత్సర యజ్ఞము. బ్రాహ్మణ వర్ణము వారికి జ్ఞానయజ్ఞము, వైశ్య వర్ణము వారికి ద్రవ్య యజ్ఞము, క్షత్రియ వర్ణము వారికి పశుబలి యజ్ఞము నిర్దేశించబడినవి.

యజ్ఞమనగా :
1. దైవారాధన 2. ఐక్యత 3. దానము.
     యజ్ఞమనగా ఉపాదాన నిమిత్త కారణలు లేకనే జరిగే కార్యములు. ఈశ్వర కార్యములు యజ్ఞము. ఈశ్వరుడే యజ్ఞ పురుషుడు. సాధకులలో కర్తృత్వ భోక్తృత్వములు వదలి చేయబడే కర్మలు కర్మల క్రిందికి రావు. అది యజ్ఞమగును.

యజ్ఞము చేయుటకు ముఖ్యమైనవారు :

• 1. హోత : యజ్ఞమునకు కర్త, యజ్ఞమునకు ఆహ్వానించువాడు.
• 2. బ్రహ్మ : పండితుడై యుండి, 3 వేదములు తెలిసినవాడై యుండి, నిర్వహణ, పర్యవేక్షణలకు బాధ్యుడైనవాడు. దోషములను గుర్తించి, సరిదిద్దేవాడై యుండవలెను.
• 3. ఉద్గాత : సామవేదమును వల్లెవేయుచూ మంత్రములను ఉచ్ఛరించేవాడు.
• 4. అధ్వర్యుడు : నిర్ధిష్ట ప్రమాణముల మేరకు యజ్ఞ శాలను నిర్మించుట, కావలసిన సంబారములను సిద్ధము చేయుట, అనగా పాత్రలు, సమిధలు, వ్రేల్చవలసిన ఇతర ద్రవ్యములు, నీరు, యజ్ఞ పశువు మొదలగునవి. వీటికి బాధ్యుడు.
• 5. సదస్యులు : యజ్ఞమును చూచుటకు వచ్చినవారు అని అర్థము. అయినను నిర్వహణ, పర్యవేక్షణలో సహాయమునందించుచు, గమనించుచు, దోషములు గుర్తించి, సవరింపజేయుట వారి విధి.

యజ్ఞ కాండకు సంబంధించిన సూత్రములు:

• 1. హోత్రు గురించి అశ్వలాయన, సాంఖ్యాయన సూత్రములలో చెప్పబడినది.
• 2. అధ్వర్యుని గురించి బౌద్ధాయన సూత్రములో చెప్పబడినది.
• 3. ఔద్గాత్రు గురించి లాటాయన, వ్రీహ్యాయన సూత్రములలో చెప్పబడినది.

ఆహుతులు :
1. శ్రద్ధ 2. సోమరసము 3. వృష్టి రూపము అనగా వ్రీహి, యవాది స్థావర ఉపాధులలో చేరినది. 4. అన్నము అనే రూపము 5. రేతో రూపము.
జీవుడు శరీర పతనానంతరము:

• 1. శ్రద్ధగా మారి 
• 2. సోమ రసములో ఆహుతి యగును. ఆ సోమరసము మేఘమందు జేరి 
• 3. వృష్టి రూపమై వ్రీహి యవాదుల స్థావర ఉపాధులందు జేరును. ప్రతి దశలోను పూర్వమైనది ఆహుతియై క్రొత్త రూపమును సంతరించుకొనును. ఉపాధులలో ఆహుతియైన వృష్టిరూపము. 
• 4. అన్న రసమగును. శుక్ల శోణితములలో ఆహుతియై రేతస్సుగా మారును. రేతస్సు ఆహుతియై పిండరూపమగును. ఇదే ఆహుతుల క్రమము.

చాతుర్హోత్రము :
1. కరణము 2. కర్మ 3. కర్త 4. మోక్షము. ఈ నాలుగు హుతమైతే ఏది అన్ని కాలములలో ఉంటూ ఉన్నదో అదే బ్రహ్మ సాక్షాత్కారము.

కరణము అనగా పంచ జ్ఞానేంద్రియములు, మనస్సు, బుద్ధి అనే ఏడు కర్మ హేతువులు. కర్త అంటే కరణము ద్వారా గ్రహించుచు, ఆ విషయములను అనుభవించువాడు.
కర్మ అంటే ఏడు ఇంద్రియములను ఉపయోగించి విషయములను ఇష్టా యిష్టములుగా ఉంచుకొనుట. మోక్షము అనగా కరణము, కర్త, కర్మ వర్గములు గుణవంతములై, తమ గుణములను తామే మ్రింగివేయు చున్నవనియు, అయినను తాను వాటితో సంగత్వము చెందక నిర్గుణుడిని, అనంతుడిని అని భావించుట. ఇది పరోక్షము. అపరోక్షము కొఱకు మోక్షమును కూడా హుతము చేయవలెను.

యజ్ఞ సంబంధమైన పదములు :

• యూప స్థంభము : బలి పశువును కట్టి ఉంచుటకు పాతిన స్థంభము.
• చత్వాల దేశము : బలి పశువును బలిగా అర్పించు స్థలము.

శాలి వాహనుడి పని :
శాలి వాహనుడనగా కుమ్మరి. ఇతడు బలి పశువు యొక్క నవరంధ్రములను మూసి, అది ప్రాణము విడిచేదాకా ఉండి, తాంబూలము పుచ్చుకొని వెళ్ళుట.
అధ్వర్యుని పని : ఆ విధముగా చచ్చిన పశువు పొట్ట కోసి అందులో నున్న వపను బయటికి తీయుట.
వప : క్రొవ్వుతో కూడిన మాంసపు తిత్తి.

ఇడా పాత్ర :
పశువు యొక్క గుండె మొదలైన ఉత్తమ భాగములను తీసి ముక్కలుగా కోసి ఒక బానలో ఉంచెదరు. ఆ బానను ఇడాపాత్ర అందురు.

పురోడాశము :
బలి పశువు యొక్క ముఖ్య భాగములను ముక్కలు కోసి కొన్నిటిని అగ్నికి సమర్పించగా మిగిలిన భాగమును పురోడాశము అంటారు. యజ్ఞకర్త, భార్య, మరో ఆరుగురు విప్రులు ఈ పురోడాశమును మినప గింజ పరిమాణములో కొద్దిగా భక్షించెదరు.

సోమరసము :
సోమ తీగను దంచి, పెద్ద ముత్తైదువలు రసమును తీయుదురు. దీనిని సోమరసము అందురు. యజ్ఞ కర్త, భార్య ఈ సోమరసమును సేవించెదరు.

అవబృధ స్నానము :
యాగదీక్ష అన్ని విధములుగా సంపూర్ణమైన పిదప సోమయాజి దంపతులు చేసే స్నానమును అవబృధ స్నానము అందురు. దీనితో యజ్ఞము పరిసమాప్తియైనట్లు లెక్క.

కటిక సోమయాజి :
బలిమేకకు ఎన్ని వెంట్రుకలున్నవో అంతమందికి సకల కులముల వారికి అన్న సంతర్పణ చేయవలెను. కొంతమందికి మాత్రమే చేసి ఊరకుండే యజ్ఞకర్తను కటిక సోమయాజి అందురు.

అశ్వమేధ యాగము (అంతర్యాగము) :
అశ్వమనగా పరుగెత్తేది. కాలము, మనస్సు కూడా పరుగెత్తేవే. యాగాశ్వము భూమండలమంతా తిరిగి యజ్ఞ వాటికకు చేరును. గోళములు తిరుగుచుండును. దేశము, విశ్వము కూడా అశ్వమే. జీవుడు లోకాంతరములు, జన్మాంతరములు తిరుగుచుండును. జీవుడు కూడా అశ్వమే. ఇక కదలనిది ఆత్మ మాత్రమే. అది బ్రహ్మ మాత్రమే.

    కదిలే వాటిని భేదించవలెను, వధించవలెను. అప్పుడు కదలని ఆత్మయే స్థిరమై, సిద్ధమై యుండును. మేధ్యము అనగా పరిశుద్ధమైనది, పవిత్రమైనది. మేధ అనగా వధించుట, సంగమించుట అని కూడా అర్థమున్నది. దేశము, కాలము, విశ్వము, జీవుడు అన్నీ అశ్వమే అయినప్పుడు అశ్వమేధము అనగా వాటినన్నిటినీ పవిత్రపరచి, వధించవలెను అని అర్థము. కదలని బ్రహ్మతో సంగమించి, కదిలేవాటిని లయము చేయవలెను. లయము అనగా లేనివి లేకుండా పోవుటయే.

     అందువలన అశ్వమేధము అనగా జీవుడు ఆత్మతో సంగత్వము చెంది, తాను దేశకాలాదులతో సహా లేకుండా పోవలెను. ఇదే యజ్ఞమంటే. ఇక అశ్వమేధ యాగమనగా జీవుడు ఆత్మానుసంధానమై ముక్తి పొందుట.

     నూరు అశ్వమేధములు చేస్తే ఇంద్రపదవి రావటమనగా నూరేళ్ళు జీవించిన జీవితమును యజ్ఞమువలె సాధన చేయగా ఇంద్రుడు అందుకొన వలసిన పదవిని జీవుడు పొందును. అనగా ముక్తుడగును. అశ్వ రక్షకుడుగా వెళ్ళేవాడు జీవుడు. అశ్వమనగా మనస్సు. అశ్వమును వధించి హోమములో వేసి ఆహుతి చేయుట అనగా జీవోపాధి వాసనలను, ప్రపంచ వాసనలను పూర్ణాహుతి చేయుట. తుదకు చలించే జీవుడనే ఎరుక లయమైశాశ్వతమైన అచల పరిపూర్ణము శేషించినదేదో అది స్వతః సిద్ధమై యున్నది.