పల్లెల్లో వ్యవసాయ పనిముట్లు - Pallelo Vyavasaya Panimutlu

బాన, బండి,(కపిలి బండి) కదురుగోలు, ఇరుసు, ఎద్దుల బండి, కాడి మాను, మడక, లేదా నాగలి, గొర్రు, పార, తొలిక, కర్రు, గునపము, గొడ్డలి, కొడవలి, కత్తి, పిక్కాసు, మాను, పల్లంకి, మోకు, పగ్గం, తొండం తాడు, పలుపు, జాటి, ముల్లు గర్ర, పలుపులు, చిలుకు దోటి, కొంకి, గోరు గిల్లు, గీస కత్తి, చిక్కం, మచ్చు గత్తి, గొర, దోకుడు పార, మొదలగునవి వ్యవసాయమ్లో ఉపయోగించు పరికరాలు.

వీటిల్లో ఇనుప వాటిని కంసాలి చేస్తాడు. కర్రతో చేసె వాటిని వడ్రంగి చేస్తాడు. నార, దారాలతో చేసే వటికి అనగా పగ్గం, తొండంతాడు, మోకు, మూజంబరం వంటి వాటిని రైతులు స్వంతంగా చేసుకుంటారు. వీటిలో కొన్ని వాడుకలో లేక కనుమరుగైనవి. కపిలి, ఏతం, గూడ మొదలైన నీటి పారుదల ప్రక్రియలు పూర్తిగా వాడుకలో లేనందున దానికి సంబంధించిన పరికరాలు ఎక్కడా కనబడవు.

వ్యవసాయ పరికరాలలో మొదటిగా చెప్పుకోదగినది: 
అరక/మడక/ నాగలి ఇది కొయ్యతో చేసినది. ఇందులోని బాగాలు: మేడి, నొగ, కాడిమాను, కర్రు. ఈ కర్రు లేదా కారు మాత్రం ఇనుముతో చేసినది. ఎద్దులతో భూమిని దున్నడానికి ఉపయోగిస్తారు. రెండు ఎద్దులు, ఒక మనిషి అవసరం. నిదానంగా పని జరుగుతుంది. ప్రస్తుతం భూమిని దున్నడానికి టిల్లర్లు, లేదా ట్రాక్టర్లు వంటి యంత్రాలు వచ్చాయి. వీటితో అతి తొందరగా దున్నడం పూర్తవుతుంది. రైతుకు శ్రమ తగ్గింది. భూమిని దున్నిన తర్వాత దాన్ని చదును చేయ డానికి, గట్లు వేయ డానికి, పాదులు కట్టడానికి, మెట్ట భూముల్లో విత్తనాలు చల్లడానికి, వుండే పరికరాల స్థానంలో ప్రస్తుతం ఈ ట్రాక్టర్లే అన్ని పనులు చేస్థున్నాయి. ఈ మధ్యన వరి కోత యంత్రాలు, నూర్పిడి యంత్రాలు కూడా వచ్చాయి. రైతుకు చాల కష్టం తగ్గింది కాని పంటలు పండించడానికి సరిపడ నీళ్లే లేవు. పార వ్వవ దారునికి పార లేనిదే పని గడవదు. మట్టి పనికి, మడితయారీకి పార ప్రముఖమైన పనిముట్టు. పాలలో అనేక రకాలున్నాయి. పలుగు పార, దోకుడు పార, సెలగ పార. గొనంపార ఇలా ప్రాంతాన్ని బట్టి పేరు ఏదైనా ఉపయోగమొక్కటే. గడ్డపార మాత్రము గోతులు త్రవ్వడానికి ఉపయోగిస్తారు. దీన్నె గునపము అని అంటారు. పార, గడ్డపార ఈ రెండు పరికరాలు జంట పరికరాలు. గుంతలు త్రవ్వడానికి ఈ రెండింటి అవసరముంటుండి. ఏ ఒక్కదానితో ఆ పని కాదు. గడ్డపారతో భూమిని త్రవ్వితే పారతో ఆ మట్టిని ఎత్తి పోస్తారు.

కత్తులు, గొడ్డలి

కొడవలి: వరి కోతకు, ఇతర సన్నని పంటలను కోయ డానికి ఉపయోగిస్తారు. అలాగే పశువుకు గడ్డి కోయడానికి ఉవయోగిస్తారు. ఇది చిన్న కత్తి లాగె వుండి వంపు వైపు సన్నని రంపపు వళ్లు లాంటి పళ్లు కలిగి వుంటుంది. దీనికి పదును వుండదు. తేలికగా వుంటుంది.

కత్తి: కత్తులు చాల రకాలు. చిన్న కత్తి చిన్న పనులకు, అనగా చిన్న కొమ్మలు కొట్ట డానికి, చెరుకు కొట్టడానికి, వాడుతారు. పెద్ద కత్తి: దీన్ని పెద్ద కొమ్మలు కొట్ట డానికి ఉపయోగిస్తారు. వేట కత్తి: దీన్ని వేటను నరక డానికి, లావు పాటి కొమ్మలను నరక డానికుపయోగిస్తారు. వీటికి పదునెక్కువ.

కొంకి: ఇది కత్తికన్న ఎక్కువ వంపు కలిగి వుండి, దానికి పిడి బదులు అక్కడ ఒక రంధ్రం వుంటుంది. అందులో పొడవాతి వెదురు కర్రను దూర్చి వుంటుంది. దీన్ని గొర్రెల కాపరులు, మేకల కాపరులు వెంట తీసుకెళ్లి చెట్ల పైనున్న కొమ్మలను కోసి వారి జీవాలకు మేత వేస్తారు. దీనికి పదునెక్కువ.

గొడ్డలి: చిన్నగొడ్డలి .. పెద్ద గొడ్డలి రెండు రకాలు. చిన్న దాన్ని చిన్న పనులకు, పెద్ద దాన్ని పెద్ద పెద్ద మానులను నరకడాని కుపయోగిస్తారు. గొడ్డళ్లకు పదును ఎక్కువగా వుండదు.

తొలిక: మెట్ట పైర్లలో కలుపు తీతకు, వేరుశనగ కాయలు త్రవ్వడానికి, వాడు తారు. చిలుకు దోటి: సన్నని పొడవాతి వెదురు కర్రకు కొసన ఒక కొక్కెము తగిలించి వుంటుంది: దీంతొ ఎత్తైన చెట్ట్ల కొమ్మల్లో వుండే చింత కాయలు, ములక్కాయలు ఇతర కాయలను కోయ డానికి ఉపయోగిస్తారు.

చిలుకు దోటి

చిక్కం దోటి: చిలుకు దోటి లాంటిదే. కాని దీనికి చివరన ఒకచిన్న చక్రం లాంటిది వుండి దానికి చిన్న వల వుంటుంది. దీన్ని చెట్లపై నున్న మామిడి కాయలను కోయ డానికి వాడతారు. మామిడి కాయలను చిలుకు దోటితో కోస్తే అవి కింద పడి దెబ్బలు తగిలి పాడవుతాయి. ఈ చిక్కంతో కోస్తే కాయలు ఆ చిక్కంలో (వలలో) తగులుకొని కింద పడవు. మెల్లిగా క్రిందికి దించి కాయలను తీసు కుంటారు.

పార

పార :మట్టిని తట్టల కెత్త డానికి, అడుసులో అండ చెక్కడానికి, గట్టులు వేయడానికి, పొలాలకు, చెరుకు తోట వంటి తోటలకు నీరు కట్టడానికి పార చాల అవసరం.

గునపము/గడ్డపాఱ

గడ్డ పార/ గునపం : మట్టిని త్రవ్వడానికి, పొలాల్లో రాళ్లను పెకలించ డానికి దీని వుపయోగం చాల ఉంది. కపిలి, గూడ, ఏతం, ఎద్దుల బండి వీటికి కావలసిన పరికరాలు అవి పని చేసె విధానం ప్రత్యేకంగా ఆయా వర్గాలలో వివరించ బడ్డాయి. మంచె జొన్న, సజ్జ చేలలో మధ్యలో కర్రలతో ఎత్తైన వేదిక వేసి దానిపైకెక్కి కంకులపై వాలె పక్షులు, పిట్టలను తోలదానికి ఏర్పాటు చేసుకున్న సుమారు అయిదారు అడుగుల ఎత్తైన కర్రల వేదిక. 

వడిసెల: అరచేతి వెడల్పుతో అదే పరిణామంలో దారాలతో అల్లిన వల. ఆ వల రెండు చివరలన రెండు పొడవాటి దారాలు వుంటాయి. మధ్యలో ఒక రాయిని పెట్టి రెండు దారాల కొసలను చేర్చి కుడి చేత్తో పట్టుకొని తలపి గిర గిరా వేగంగా తిప్పి ఒక దారం కొసను వదిలేస్తే అందులోని రాయి అతి వేగంగా చాల దూరం వెళ్ళి పడుతుంది.పొలాల్లో పక్షులను తోల డానికి దీన్ని వాడతారు. కాని దీన్ని గురి చూసి కొట్ట డానికి లేదు. పూర్వం వడిసెలను యుద్ధాలలో కూడా వాడినట్లు ఆధారాలున్నాయి. నైజాం సర్కారు పై ప్రజాపోరులో పాడిన పాట: బండెనక బండి కట్టి పదహారు బండ్లు గట్టి ... ఏ బండిల వస్తవురో నైజాము సర్కరోడ వడిసేల రాయి పెట్టి వడి వడిగా కొట్టి తేను నీ మిల్ట్రి పారి పోయె రో నైజాము సర్కరోడా .

గోరు గిల్లు: ఆకు తోటలో తమలపాకులు కోయడానికి బొటన వేలుకి వేసుకునే ఇనుప రేకు గోరు. కొడము, ఇది కొబ్బరి లేదా వెదురు పుల్లలతో అల్లిన చేపలు పట్టె పరికరం.

గాలము: ఇది కూడా చేపలు పట్టడానికుపయోగించే చిన్న ఇనుప కొక్కెం.

సూది: ఇది బట్టలను కుట్టుకునే సాదారణ పరికరం.

దబ్బణం: ఇది సూది లాంటి పెద్ద పరికరం. దీతో పెద్ద గోతాలలో ధాన్యం వేసి నపుడు దాని మూతిని కుట్టడానికి వుపయోగిస్తారు.

జాటి: ఎద్దుల బండి తోలె టప్పుడు జాటీతో ఎద్దులను అదిలిస్తుంటాడు. ఇది సన్నని వెదురు కర్రకు తోలుతొ అల్లిన దారం కలిగి, కొసలో జానెడు పొడవున్న మూడు తోలు పోగులు వుంటాయి.

ముల్లు గర్ర :ఇది సన్నని వెదురు కర్ర. దాని చివరన కొసగా చెక్కి వుంటుంది. దీన్ని దుక్కి దున్నేటప్పుడు ఎద్దులను అదిలించ డానికి వాడుతారు. ఎద్దుల మెడపై కాడిమాను, దానిపై నాగలి, వెనుక రైతు

కాడి :ఎద్దులు అంటే రెండు ఎద్దులు. కుడి పక్కది, ఎలపట.. ఎడం పక్కది దాపట అని అంటారు.. ఎద్దులు ఎప్పుడు దుక్కి దున్ను తున్న, బండి లాగుతున్న, లేదా రోడ్డు మీద నడుస్తున్న. పనిలో వున్నప్పుడు ఇంటి వద్ద కొట్టంలో కట్టేసి వుంచినా అవి ఆ వరుసలో మాత్రమే వుంటాయి. కుడిది ఎడం పైపుకు గాని అటుది ఇటు గాని వుండవు. చ్చో అంటే ఎలపటది, టుర్ ర్ ర్ దాపటది తిరుగు తాయి. వంపు తిరగ టానికి ఈ మాటలను వాడతారు. దుక్కి దున్నేటప్పుడు ఒక సాలు అయిన తర్వాత దాని పక్కనే ఇంకో సాలు దున్నాలి. అలా దున్నాలంటే సాలు చివరన ఎద్దులను తిప్పి సరిగా ఆ సాలు వెంబడే ఇంకో సాలు దున్నాలి. ఇది కొంత ఆలస్యం అవుతుంది. అందు చేత సాలు చివరన ఎద్దులను ఇంకొంత దూరం సుమారు పది అడుగులు పక్కకు పోనిచ్చి అక్కడ ఇదివరకు దున్నిన సాలుకు సమాంతరంగా ఇంకో సాలు దున్నుతారు. దాన్ని కొండ్ర అంటారు. ఆ కొండ్ర చివరన ఎద్దులను మలిపి ఇదివరకు దున్నిన సాలు వెంబడి సాలు వేస్తారు. ఆ కొండ్ర పూర్తి కాగానె ఇంకో కొండ్ర వేస్తారు. రోజలు మారాయ్ అనె పాత సినిమాలో వ్యవసాయానికి సంబంధించిన పదాలు ఒక పాటలో కొన్ని ఉన్నాయి. అది ఏరు వాక సాగారో ... రన్నో ..... చిన్నన్న........ నీ కష్టమంతా తీరెను రో రన్నో చిన్నన్న.. ఎలపట దాపట ఎడ్ల కట్టుకొని, ఇల్లాలిని నీ వెంట బెట్టుకొని,,,,,,,,, సాలు తప్పక కొండ్ర వేసుకొని విత్తనాలు విసిరిసిరి చల్లుకో....... ఏరువాక సాగారోరన్నో చిన్నన్న.

పొలంలో ఎద్దుల బండి పనిముట్లు:

• ఎద్దుల బండి: రైతులకు ఇది అతి ముఖ్యమైన సాధనము. పొలములోని పంటను ఇంటికి చేర్చడానికి, ఇంటి వద్దనున్న దిబ్బలోని ఎరువును పొలానికి చేర్చడానికి ఇది ముఖ్యమైన సాధనం. దీనిని వడ్రంగి తయారు చేస్తాడు. రెండెడ్లతో నడిచే ఈ బండి కాలానుగుణంగా మార్పులు చెందుతూ టైరు చక్రాలతో నడిచే విధంగా రూపు దిద్దుకొన్నది. ఇందులో కొన్ని రకాలున్నాయి. అవి గూడు బండి, సవారి బండి. వీటిని సంతలకు సరకులను రవాణ చేయడానికి, మనుషులను రవాణాకు వాడె వారు. ఒంటెద్దు బళ్లు కూడా వుండేవి. గూడు బళ్లు, సవారి బళ్లకు ఏ నాడో కాలం చెల్లి పోయింది. మామూలు ఎద్దుల బండ్లు మాత్రం అరుదుగా అక్కడక్కడా కనిపిస్తున్నాయి, వీటి స్థానంలో ట్రాక్టర్లు వచ్చాయి. ఇవి ఎద్దులు చేసె అన్ని పనులు చేస్తున్నాయి. పైగా అతి వేగంగా చేస్తున్నాయి.
• చిక్కం: ఇది సన్నని దారలతో అల్లిన చిన్న వల. గొర్రెల కాపరులు, మేకల కాపరులు మొదలకు వారు అడవికి వెళ్లే టప్పుడు సంగటి ముద్దను వేసుకొని అందులో చింతకాయ ఊరి బిండిని వేసుకొని మధ్యాహ్నాం తినడానికి తీసుకెళ్లే వారు. సాయంత్రం ఇంటికి తిరిగి వచ్చేటప్పుడు ఆ చిక్కం నిండా వులింజి పండ్లు, బూడిగ పండ్లు, రేగి పండ్లు, కలింకాయలు వంటి అడవి పండ్లను తీసుకొని వచ్చెవారు. గొర్రె పిల్లలు వాటి తల్లుల కొరకు, ఊరి పిల్లలు వారు తెచ్చే పండ్లకొరకు ఊరి బయటే ఎదురు చూసే వారు.
• గీస కత్తి: సాధారణంగా ప్రతి మొగ వారి వద్ద మొల తాడుకు కట్టిన చిన్న వస్తువులు కలిగిని ఒక గుత్తి వుండేది.
• అందులో గీస కత్తి: ఇది చాల చిన్నని కత్తి.
• గుబిలి గంటె: ఇది చెవులో గుమిలి తీయ డానికి వుప యోగ పడేది.
• మల్లె ముల్లు: దీంతో కాలిలో గుచ్చు కున్న ముల్లును తీయ డానికి ఉపయోగించే వారు. వీటిని అత్యవసర పరికారలుగా చెప్ప వచ్చు. ప్రస్తుతం ఇటు వంటివి ఎవరి వద్దా లేవు. కాని దానికి పోలిన ఇంకా ఎక్కువ చిన్న పరికారాలున్నవి పట్టణాలలో విరివిగా దొరుకుతున్నాయి. అందులో గోర్లు తీయ డానికుపయోగించేది మొదలగు నవి ఉన్నాయి.